“Το μπλε καφτάνι”: Ένα ιδιόμορφο τρίγωνο σε μια μουσουλμανική χώρα

Γράφει η Κλεονίκη Δρούγκα

Ταινία υποβλητική, με σκοτεινά κοντινά πλάνα, ικανά να περάσουν στο θεατή την αίσθηση και την πεποίθηση ότι στα θεοκρατικά περιβάλλοντα ο άνθρωπος ασφυκτιά, η διαφορετικότητα συνθλίβεται και η αγάπη για τον εαυτό και τις προτιμήσεις του είναι επίτευγμα, διαδικασία ενηλικίωσης, απόκτηση ωριμότητας και αγάπης για τον εαυτό!

Το σενάριο, επικεντρωμένο στην ανά πάσα στιγμή ανατρεπόμενη ισορροπία μεταξύ των μελών ενός ιδιόμορφου τριγώνου, σε μια μουσουλμανική χώρα, βάζει τον θεατή στην κρεβατοκάμαρα ενός παντρεμένου ζευγαριού για πολλά χρόνια του Χαλίμ και της Μίνας.

 Ο Χαλίμ ως σύζυγος είναι βαθιά ταγμένος στην γυναίκα και τον γάμο περιποιητικός και αφοσιωμένος. Ως άντρας είναι βαθιά καταπιεσμένος, κλεισμένος στον εαυτό του, ήρεμος αλλά εσωτερικά ανολοκλήρωτος, καθώς υφίσταται την καταπίεση της παραδοσιακής κοινωνίας, από την οποία επιθυμεί να κρυφτεί, διατηρώντας την αίσθηση του ανεπιθύμητου. Ο ίδιος αφήνει την εσωτερική του παρόρμηση να εκδηλώνεται μόνο σε  κρυφές, περιστασιακές επαφές στο χαμάμ με ανώνυμους άνδρες ή λιγότερο κρυφά στα αγγίγματα με τον μαθητευόμενο Γιουσέφ, στο οποίο μεταφέρει την τέχνη του ράφτη. Ως ράφτης σε ραφτάδικο με χειροποίητα καφτάνια σε μια μικρή πόλη του Μαρόκου είναι αυτός που βαθιά επιθυμεί να είναι, ένας αξιοσέβαστος δεξιοτέχνης του καφτανιού, που έμαθε την τέχνη από τον ράφτη πατέρα του και παραδοσιακά την υπηρετεί, αρνούμενος να ενδώσει στις επιταγές των καιρών και των πελατισσών. Ως γιος υπήρξε πειθήνιος ενός πατέρα που του έμαθε την τέχνη του ράφτη αλλά πάντα τον περιφρονούσε για την ιδιαιτερότητά του και ποτέ δεν τον αποδέχτηκε.

Η Μίνα, η σύζυγός του, είναι θρησκευόμενη, αλλά δυναμική, υποστηρικτική στον επαγγελματικό αλλά και το προσωπικό χώρο στον άντρα της και υποχωρητική μπροστά  στην ιδιαιτερότητά του. Έχει συνειδητοποιήσει και συναισθανθεί το βάρος που αυτή του προκαλεί -αν και μέσα της -ενίοτε- υποβόσκει η ένταση και η πάλη ανάμεσα στην αποδοχή και την άρνηση.

Το τέλος της ιστορίας έρχεται με το θάνατο της Μίνας και την απόφαση του Χαλίμ να της φορέσει το μπλε καφτάνι αντί για σάβανο, πράξη εντελώς αντίθετη με τις επιταγές της μουσουλμανικής θρησκείας, ένα είδος επανάστασης στα συντηρητικά έθιμα της μικρής κοινωνίας, μια απόφαση ζωής και θανάτου μαζί, που τον απαλλάσσει από το φορτίο της ηθικής που υπηρετεί και του δείχνει τον δρόμο για την δική του ολοκλήρωση, μέσα από την αγάπη του εαυτού. H Maryam Touzani, σεναριογράφος και σκηνοθέτιδα, ανέδειξε το θέμα του συντηρητισμού στην μουσουλμανική κοινωνία, που είναι ποινικά κολάσιμη και επέτρεψε στον θεατή να μπει «μέσα» στη σκέψη των Χαρακτήρων και στης ψυχής τους τα άδυτα. Τέλος, ειρωνικά υπογράμμισε ότι σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς τα ταμπού στις μουσουλμανικές κοινωνίες εξακολουθούν να απανθρακώνουν τον εσωτερικό κόσμο ανθρώπων που διαφέρουν σεξουαλικά και υπαγορεύουν δεύτερες ζωές που δεν μπορούν ποτέ -ή σχεδόν ποτέ- να φέρουν στο φως.