Ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες στην ιστορία του ιταλικού, αλλά και το του παγκόσμιου κινηματογράφου. Επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της Έβδομης Τέχνης, ενώ παράλληλα διέδωσε με τον καλύτερο τρόπο το Ιταλικό Σινεμά σε όλο τον κόσμο, μέσα από τα μοναδικά του έργα. Χαρισματικός στην παραγωγή εκπληκτικών ταινιών, ξεκινώντας συχνά από σχεδόν ανύπαρκτα σενάρια, ο Ροσελίνι δεν είχε πάντα σύμμαχο την κριτική και τον Τύπο που δεν τον δικαίωσαν ποτέ απόλυτα κατατάσσοντάς τον συχνά στο περιθώριο του λεγόμενου κατεστημένου κινηματογράφου.
Ο Ρομπέρτο Ροσελίνι (Roberto Gastone Zeffiro Rossellini, γεννήθηκε στις 08 Μαΐου 1906 στη Ρώμη. Η μητέρα του, Ηλέτρα , γαλλικής καταγωγής, ήταν νοικοκυρά και ανήκε στους μετανάστες που έφτασαν στην Ιταλία κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων. Ο πατέρας του, Αντζιόλο Τζουζέπε «Μπεπίνο» Ροσελίνι, είχε κατασκευαστική εταιρεία και αργότερα κατασκεύασε το πρώτο κινηματογράφο στη Ρώμη, χορηγώντας στον γιο του εντελώς δωρεάν, μία κάρτα απεριόριστης διαρκείας. Ο νεαρός Ροσελίνι πηγαίνει συχνά στον κινηματογράφο. Όταν πέθανε ο πατέρας του, εργάστηκε ως ηχολήπτης για ταινίες και σταδιακά πέρασε από όλες τις θέσεις που σχετίζονται με την δημιουργία ενός κινηματογραφικού έργου, αποκτώντας πολύτιμη εμπειρία για τη μετέπειτα καριέρα του.
Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1936 (30 ετών), παντρεύτηκε την Μαρτσέλα Ντε Μάρκις, σχεδιάστρια κοστουμιών και απέκτησαν δυο γιους. Οι δυο τους χώρισαν το 1950.
Το 1937, ο Ροσελίνι έκανε το πρώτο του ντοκιμαντέρ, Prélude à l’après-midi d’un faune.
Η La nave Bianca (1942), η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, χρηματοδοτήθηκε από το οπτικοακουστικό κέντρο προπαγάνδας του Τμήματος Ναυτικού και είναι η πρώτη ταινία της «Φασιστικής Τριλογίας» του Ροσελίνι, μαζί με την Un pilota ritorna (1942) και την Uomo dalla Croce (1943). Στην περίοδο αυτή ανήκει η φιλία και συνεργασία του με τους Φεντερίκο Φελίνι και Αλντό Φαμπρίτσι. Το φασιστικό καθεστώς κατέρρευσε το 1943 και μόλις δύο μήνες μετά την απελευθέρωση της Ρώμης (4 Ιουνίου, 1944), ο Ροσελίνι ετοίμαζε ήδη την αντιφασιστική ταινία Roma Città aperta (Ρώμη, Ανοχύρωτη Πόλη, 1945). Ο Φελίνι βοήθησε στο σενάριο και ο Φαμπρίτσι έπαιξε το ρόλο του ιερέα, ενώ παραγωγός ήταν ο ίδιος ο Ροσελίνι. Η δραματική ταινία έγινε απευθείας επιτυχία. Ο Ροσελίνι είχε αρχίσει τώρα τη λεγόμενη «Νεορεαλιστική τριλογία» του, ο δεύτερος τίτλος της οποίας ήταν Paisà (1946), με μη επαγγελματίες ηθοποιούς, και η τρίτη, Germany, Year Zero (1948), χρηματοδοτούμενη από έναν Γάλλο παραγωγό, γυρίστηκε στο γαλλικό τομέα του Βερολίνου.
Μετά την «Νεορεαλιστική Τριλογία» του, ο Ροσελίνι έγινε παραγωγός δύο ταινιών οι οποίες τώρα κατατάσσονται ως «Μεταβατικές ταινίες»: L’Amore (1948), με την Άννα Μανιάνι και La macchina ammazzacattivi (1952), πάνω στην ικανότητα του κινηματογράφου να απεικονίζει την πραγματικότητα και την αλήθεια (ανακαλώντας την Commedia dell’Arte).
Το 1948 λαμβάνει μια επιστολή από την ηθοποιό Ίνγκριντ Μπέργκμαν για προτεινόμενη συνεργασία. Με την επιστολή αυτή άρχισε μια από τις πιο γνωστές ιστορίες αγάπης στην ιστορία του κινηματογράφου, με την Μπέργκμαν και τον Ροσελίνι στο απόγειο της καριέρας τους. Η πρώτη συνεργασία τους ήταν η ταινία Στρόμπολι (1950) (στο ομώνυμο νησί, του οποίου το ηφαίστειο εξερράγη και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων). Η σχέση μεταξύ τους προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο (η Μπέργκμαν και ο Ροσελίνι ήταν και οι δύο παντρεμένοι). Το σκάνδαλο εντάθηκε όταν η Μπέργκμαν έμεινε έγκυος με το παιδί του. Οι δυό τους απέκτησαν άλλα δύο παιδιά, την Ιζαμπέλα Ροσελίνι (ηθοποιός και μοντέλο) και τη δίδυμή της, Ίνγκριντ Ιζότα. Ευρώπη ’51 (1952), Εμείς οι γυναίκες (1953), Ταξίδι στην Ιταλία (1953), Ο φόβος (1954) και Ιωάννα της Λωρραίνης (1954) ήταν οι υπόλοιπες ταινίες που γύρισαν μαζί.
Το 1957, ο Τζαβαχάρλαλ Νέρου, ο Ινδός πρωθυπουργός εκείνης της εποχής, τον προσκάλεσε στην Ινδία για να κάνει το ντοκιμαντέρ Ινδία και να προσδώσει κάποια πνοή στο παραδαρμένο Ινδικό Τμήμα Ταινιών. Αν και παντρεμένος με την Μπέργκμαν, προχώρησε σε σχέση με την Σονάλι Ντας Γκούπτα, σεναριογράφο, η οποία συμμετείχε στη δημιουργία της ταινίας. Δεδομένου του κλίματος της δεκαετίας του 1950, το γεγονός αυτό οδήγησε σε τεράστιο σκάνδαλο τόσο στην Ινδία όσο και το Χόλυγουντ. Ο Νέρου αναγκάστηκε να ζητήσει στον Ροσελίνι να φύγει. Μετά απ’ αυτό, Μπέργκμαν και Ροσελίνι χωρίζουν.
Ο Ροσελίνι παντρεύτηκε με τη Σονάλι το 1957 και απέκτησαν μαζί μια κόρη, τη Ραφαέλα Ροσελίνι (γεν. 1958).
Το 1961 ο Ροσελίνι επισκέφθηκε την Αθήνα για να προλογίσει την ταινία του Ινδία στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Εθνογραφικού και Κοινωνιολογικού Κινηματογράφου.
Το 1971, το Πανεπιστήμιο Ράις στο Χιούστον, Τέξας, τον καλεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός Κέντρου πολυμέσων. Το 1973, προσκαλείται να διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ στο Νιου Χέιβεν, Κονέκτικατ, όπου δίδαξε για ένα εξάμηνο το μάθημα με τίτλο «Η θεμελιώδης εικόνα». Απεβίωσε σε ηλικία 71 ετών (1977).
Οι ταινίες του Ροσελίνι μετά τις νεορεαλιστικές δημιουργίες του- ιδιαίτερα αυτές με την Ίνγκριντ Μπέργκμαν – ήταν εμπορικά ανεπιτυχείς. Για τους κριτικούς των Cahiers du Cinema γενικότερα και του Αντρέ Μπαζέν, τον Φρανσουά Τριφό και του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, ειδικότερα, η επιρροή του Ροσελίνι στη Γαλλία ήταν καθοριστική για τη δημιουργία της Νουβέλ Βαγκ (Nouvelle Vague) ώστε να θεωρείται «ο πατέρας του γαλλικού Νέου Κύματος».
Ο Φρανσουά Τριφό είχε πει για εκείνον:
«Ο Ρομπέρτο μου δίδαξε πως η υπόθεση ενός έργου είναι σημαντικότερη από την πρωτοτυπία του τίτλου, ότι ένα καλό σενάριο πρέπει να μην ξεπερνάει τις δώδεκα σελίδες, πως πρέπει να κινηματογραφούμε τα μικρά παιδιά με μεγαλύτερο σεβασμό από οτιδήποτε άλλο, ότι η κάμερα δεν είναι πιο σημαντική από ένα πιρούνι και ότι θα πρέπει να μπορούμε να πούμε στον εαυτό μας πριν από κάθε γύρισμα: ‘ή κάνω αυτή την ταινία ή πεθαίνω’».
Φιλμογραφία
• Prélude à l’aprés-midi d’un faune (1937)
• La Fossa degli angeli
• Luciano Serra pilota (1938)
• La Vispa Teresa (1939)
• Il Tacchino prepotente (1939)
• Fantasia sottomarina (1940)
• Il Ruscello di Ripasottile
• Un Pilota ritorna (1942)
• La nave bianca (1942)
• L’Uomo dalla Croce (1943)
• Rome, Open City (1945)- Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη
• Desiderio (1946)
• Paisà (1946) – Αυτοί που μείναν ζωντανοί
• L’Amore (segments: “Il Miracolo” and “Una voce umana”) (1948)
• Germany, Year Zero (1948) – Γερμανία Ώρα Μηδέν
• L’Invasore (1949)
• Stromboli terra di Dio (1950) -Στρόμπολι
• Francesco, giullare di Dio (1950)- Φραγκίσκος, ο γελωτοποιός του Θεού
• Medico condotto (1952)
• Les Sept péchés capitaux (segment: “Envie, L’Envy”) (1952)
• La macchina ammazzacattivi (1952)
• Europa ’51 (1952) – Ευρώπη ’51
• Siamo donne (segment: “Ingrid Bergman”) (1953)- Εμείς οι Γυναίκες
• Amori di mezzo secolo (segment: “Napoli 1943”) (1954)
• Dov’è la libertà … ? (1954)
• Viaggio in Italia (1954) – Ταξίδι στην Ιταλία
• La Paura (1954) – Ο φόβος
• Giovanna d’Arco al rogo (1954) – Ζαν Ντ’ Αρκ
• India: Matri Bhumi (1959)
• Il generale Della Rovere (1959)
• Era Notte a Roma (1960)
• Viva l’Italia! (1961)
• Vanina Vanini (1961)
• Uno sguardo dal ponte (1961)
• Anima nera (1962)
• Benito Mussolini (1962)
• Ro.Go.Pa.G. (segment: “Illibatezza”) (1963)
• Les Carabiniers (1963)
• The Taking of Power by Louis XIV (1966)
• Da Gerusalemme a Damasco (1970)
• Rice University (1971)
• Intervista a Salvador Allende: La forza e la ragione (1971)
• Agostino d’Ippona (1972)
• Concerto per Michelangelo (1974)
• The World Population (1974)
• Anno uno (1974)
• Il messia (1976)
• Beaubourg, centre d’art et de culture Georges Pompidou (1977)