Οι Χαβιέ Μπαρδέμ, Ελ Φάνινγκ και Σάλμα Χάγιεκ πρωταγωνιστούν στη νέα ταινία της Σάλι Πότερ, που είχε επίσημη συμμετοχή στο 70ο Φεστιβάλ Βερολίνου. Πρόκειται για την ιστορία ενός πατέρα και της κόρης του σε μια μέρα στην ζωή τους στην Νέα Υόρκη, στην διάρκεια της οποίας η ψυχολογική κατάσταση εκείνου μοιάζει να ξεπερνάει τα όρια της λογικής. Η σκέψη του ταξιδεύει σε διαφορετικές πραγματικότητες που θα μπορούσε να έχει ζήσει, από τον γάμο του με την παλιά του αγαπημένη στο Μεξικό, την πιθανή καριέρα του ως ντράμερ στην Νέα Υόρκη ή ακόμη και στη μοναχική ζωή του σε ένα απομακρυσμένο ελληνικό νησί.
Σημείωμα της Σάλι Πότερ
Το σενάριο της ταινίας ξεκίνησε όταν άρχισα να σκέφτομαι μια ιστορία για τα παράλληλα σύμπαντα, στα οποία οτιδήποτε πιθανό συμβαίνει, στην πραγματικότητα συνυπάρχει. Σε εκείνη την περίοδο, ήμουν κοντά σε δύο ανθρώπους, οι οποίοι είχαν έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους και υπέφεραν από αυτό. Βλέποντάς τους, αναρωτιόμουν τι τους είχε συμβεί και τι κουβαλούσαν μέσα τους. Πίστεψα πως είχαν αναπτύξει μια ικανότητα να ανταπεξέρχονται στην πραγματικότητα.
Ο καθένας που αναρωτιέται πως θα ήταν η ζωή του αν είχε πάρει διαφορετικό δρόμο στην πορεία, θα ταυτιστεί με την ιστορία αυτή. Η σχέση που κάποιος επέλεξε ή εγκατέλειψε, η καριέρα που κάποιος δεν ακολούθησε, ακόμα και η επιλογή κάποιου να ζήσει σε μια χώρα αντί σε κάποια άλλη. Τα ερωτήματα παραμένουν…
Ο χαρακτηρισμός «τι θα γινόταν αν» σε αυτή την ιστορία έχει να κάνει με το, από τη στιγμή που αποφασίζουμε να πάρουμε μία κατεύθυνση σε ένα σταυροδρόμι, ένα μέρος μας συνεχίζει προς τον δρόμο που δεν πήραμε.
Καθώς δούλευα πάνω στο σενάριο, η ιστορία τελικά διαμορφώθηκε με το Λίο στο επίκεντρο, παρουσιάζοντας τη δική του προσωπική οδύσσεια. Η κόρη του, η Μόλι, έρχεται αντιμέτωπη με την πίεση του να φροντίζει κάποιον άρρωστο, την ίδια στιγμή που προσπαθεί να ζήσει την πολυάσχολη επαγγελματική της ζωή – μία πραγματική πρόκληση.
Όσο περισσότερο βυθιζόμουν στην ιστορία και έμπαινα στη θέση του Λίο, τόσο περισσότερο μυστηριώδη έβρισκα την ιστορία. Στις τρεις αλληλένδετες ζωές του Λίο, συναντούμε πάντα ένα σταθερό και αναγνωρίσιμο άνθρωπο, ελαφρώς διαφοροποιημένο από το περιβάλλον, τη δουλειά και τη σχέση του.
Όταν έγραφα το σενάριο, είχα προθέσεις να κάνω την ταινία μία οικεία και συγκινητική εμπειρία. Έχει σκοτεινές και τραγικές στιγμές, αλλά ήθελα να του δώσω εξ αρχής έναν χαλαρό και ζωηρό τόνο. Πάνω απ’ όλα, θέλω το κοινό να εξερευνήσει – μέσα από την ιστορία του Λίο – τις απίστευτα περίπλοκες και μυστηριώδεις ζωές των ηρώων μας.
Η Γέννηση του Project
Η Σάλι Πότερ (“Ορλάντο”, “Ο Άντρας που Έκλαιγε”, “The Party”) παραμένει μια ανήσυχη δημιουργός. Όντας μία από τους πιο τολμηρούς κινηματογραφιστές σε όλο τον κόσμο, η ίδια διηγείται στο κοινό ιστορίες που διασχίζουν το χρόνο, την τεχνολογία και τη γεωγραφία. Τώρα, με το νέο της project, διασχίζει αρκετά σύνορα – όχι μόνο σύνορα εθνών, αλλά και αυτά της οικογένειας και της καριέρας. Η διαφορά, όμως, είναι πως το πέρασμα αυτών των συνόρων συμβαίνει στο μυαλό ενός άντρα, του Λίο – τον οποίο υποδύεται ο Χαβιέ Μπαρδέμ (“Πριν Πέσει η Νύχτα”, “Τα Φαντάσματα του Γκόγια”, “Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας”).
Ο Λίο, μεταξύ πολλών, είναι ένας συγγραφέας που παλεύει να επιβιώσει, αλλά και ένας πατέρας που πενθεί. Όμως, αυτές οι ταυτότητες συνυπάρχουν εντός του πραγματικού Λίο – ενός μεσήλικα που ζει μόνος σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Μπρούκλιν. Η ομιλία του έχει αλλάξει, η συμπεριφορά του είναι αλλοπρόσαλλη και παλεύει με μια άγνωστη νευρολογική ασθένεια, που τον ταλαιπωρεί πρόσφατα. Τα συμπτώματά του είναι μυστήρια και προκαλούν μπελάδες στους ανθρώπους τριγύρω του. Στην πραγματικότητα, όμως, ο Λίο βιώνει παράλληλες ζωές…
Έτσι, ενώ βρίσκεται στο Μπρούκλιν και τον βοηθάει η κόρη του Μόλι (Ελ Φάνινγκ), είναι και κάπου στην επαρχία του Μεξικού, παντρεμένος με τη Ντολόρες (Σάλμα Χάγιεκ), αλλά και σε ένα ειδυλλιακό νησί στην Ελλάδα, παλεύοντας να ολοκληρώσει τη συγγραφή ενός φιλόδοξου βιβλίου. Σε κάθε περίπτωση, ένα κομμάτι λείπει από τη ζωή του – και στις επόμενες 24 ώρες θα βρεθεί – όπως και το κοινό – ένα βήμα πιο κοντά στη μεγάλη ανακάλυψη αυτού.
Για τη Σάλι Πότερ, η έμπνευση για αυτή την ταινία προήλθε από μία βαθιά προσωπική εμπειρία: ο μικρότερος αδερφός της Νικ διαγνώστηκε με αρχικό στάδιο άνοιας το 2010. Η Πότερ ανέλαβε την φροντίδα του αδερφού της για δύο χρόνια, στα οποία εμφάνισε καθοδική πορεία μέχρι που πέθανε. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η Πότερ βρήκε ίχνη αισιοδοξίας και σύντομα ήταν έτοιμη να δημιουργήσει.
«Ο πυρήνας της ιστορίας εμπεριέχει την εξής τοποθέτηση: όταν καλείσαι να διαλέξεις ένα μονοπάτι και να πας προς τα εκεί, ένα κομμάτι του εαυτού σου πηγαίνει στην άλλη κατεύθυνση», ισχυρίζεται η Πότερ.
Τα γεγονότα της ταινίας διαδραματίζονται μέσα σε 24 ώρες, κατάσταση που μελέτησε με λεπτομέρεια η Πότερ, ώστε το σενάριο να λειτουργεί αποτελεσματικά. «Ο χρόνος αυτή τη φορά ήταν μια μεγάλη πρόκληση», λέει η ίδια.
Αναζητώντας το Λίο
Ήδη από την περίοδο συγγραφής του σεναρίου, η Πότερ γνώριζε πως χρειάζονταν έναν χαρισματικό ηθοποιό για να υποδυθεί το Λίο. «Χρειαζόμουν κάποιον με ισχυρή παρουσία που να μαγεύει το κοινό. Τα πρώτα drafts του σεναρίου γράφτηκαν δίχως να έχω κάποιον συγκεκριμένο στο μυαλό μου, ήθελα να αποφασίσω χωρίς βιασύνη», δηλώνει η Πότερ.
Τα πράγματα άλλαξαν όταν ο Χαβιέ Μπαρδέμ εξέφρασε την επιθυμία να συμμετέχει στην ταινία. Η παρουσία του εδώ και τρεις δεκαετίες εκπλήσσει τους κινηματογραφιστές και το κοινό με την απίθανη γκάμα ρόλων που αναλαμβάνει. Ο πολύπλοκος ρόλος του Λίο ήταν απαιτητικός και για έναν ηθοποιό, όπως ο Μπαρδέμ.
«Αυτός είναι ο βασικός στόχος», λέει ο Μπαρδέμ. «Υπάρχουν διαφορετικές προσωπικότητες συγκεντρωμένες σε ένα άτομο, είναι μέρη που απαρτίζουν τον Λίο. Μέσα, λοιπόν, από αυτές τις ιστορίες μπορούμε να μάθουμε πολλά για την προσωπικότητα αυτού του χαρακτήρα. Καθώς διάβαζα το σενάριο, προσπαθούσα να καταλάβω την ιστορία. Είναι αξιοπερίεργη και ολίγον τρομακτική, όμως, αποτελεί ένα δώρο για τον ηθοποιό. Είναι μεγάλη πρόκληση, μα και μεγάλο ρίσκο!».
Η Πότερ υπήρξε πολύ ευχαριστημένη με την απόφαση του Μπαρδέμ να υποδυθεί το ρόλο του Λίο. «Ο Χαβιέ διαθέτει χαρισματική παρουσία. Μια τέτοια δυνατή παρουσία, που εξερευνά την αντρική ευπάθεια, δημιουργεί αντιφατική ένταση στην οθόνη. Ήμουν ενθουσιασμένη που κατάφερα να προσαρμόσω το σενάριο πάνω στις μοναδικές αρετές του Χαβιέ και να εστιάσω με την κάμερα στο ασυνήθιστο πρόσωπό του. Μου άρεσε που πήρε αυτό το ρόλο πολύ σοβαρά», λέει η ίδια.
Ο Μπαρδέμ πραγματοποίησε εκτενή έρευνα για την ασθένεια του ήρωα που υποδύεται, επισκεπτόμενος την Asociación de Demencia Frontotemporal, έναν οργανισμό στο Μπιλμπάο με αποστολή την ενημέρωση του κόσμου και την υποστήριξη όσων πάσχουν από μετωπική άνοια. «Είναι πραγματικά δύσκολο να βλέπεις στους ανθρώπους αλλαγή στη ομιλία, στη μνήμη και στις ικανότητές τους. Από την άλλη πλευρά, είναι υπέροχο να βλέπεις πόσο πολύ νοιάζονται για τη φροντίδα τους οι νοσηλευτές», δηλώνει ο Μπαρδέμ.
Οι Συνεργασίες: Μπροστά και Πίσω από την Κάμερα
Μπορεί τα περισσότερα εσωτερικά γυρίσματα να έγιναν στο Three Mills Studios στο ανατολικό Λονδίνο, όμως, η παραγωγή μερίμνησε για τα εξωτερικά της να γίνουν σε υπέροχες τοποθεσίες του κόσμου. Πέρα από τη Νέα Υόρκη, γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Αλμερία, την διάσημη τοποθεσία στη νότια Ισπανία, όπου έχουν γυριστεί πολλές παραγωγές στο παρελθόν.
Σημαντικός παράγοντας για την κινηματογράφηση σε αυτές τις τοποθεσίες ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας Ρόμπι Ράιαν (“Fish Tank”, “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ”, “Ιστορία Γάμου”), με τον οποίο η Πότερ έχει συνεργαστεί ξανά στο «Ginger & Rosa» το 2012. «Έχω μια βαθιά αίσθηση συνεργασίας με τον Ρόμπι», λέει η Πότερ. «Είναι υπέροχο να δουλεύεις με έναν συνεργάτη που τον καταλαβαίνεις απόλυτα. Αναπτύσσεις μαζί του έναν κώδικα επικοινωνίας, με τον οποίο διευκολύνεις την όλη διαδικασία. Το ίδιο ακριβώς αισθάνομαι και για τη συνεργασία μου με τον σχεδιαστή παραγωγής Κάρλος Κόντι (“Ημερολόγια Μοτοσυκλέτας”, “Η Χορεύτρια”). Η συνεργασία μου μαζί τους είναι σαν μια περιπέτεια».
Η επιλογή της Ελ Φάνινγκ (“Teen Spirit”, “Μία Βροχερή Μέρα στη Νέα Υόρκη”) για το ρόλο της Μόλι υπήρξε επίσης καθοριστική για την ταινία. Η Φάνινγκ είχε δουλέψει ξανά με την Πότερ στο «Ginger & Rosa», αλλά με τον Μπαρδέμ όχι. «Η Ελ πρόκειται για ένα άτομο με τρομερή όρεξη για δημιουργία και είναι ευχάριστη εμπειρία να δουλεύεις μαζί της. Ως ηθοποιός, βελτιώνεται με κάθε νέα ταινία», δηλώνει η Πότερ.
«Η Σάλι είναι ένα θαυμάσιο άτομο. Μπορεί να βγάλει πράγματα από σένα που δεν γνώριζες πως υπήρχαν εκεί», λέει η Φάνινγκ.
Ο Μπαρδέμ σχολιάζει: «Η συνεργασία μου με την Ελ ήταν υπέροχη. Ήταν πάντα καλά προετοιμασμένη για κάθε σκηνή. Αυτό που ξεχώρισα και εκτίμησα περισσότερο ήταν πως ήταν απόλυτα δεκτική να δουλέψει ελεύθερα μπροστά στην κάμερα».
Στην ταινία συμμετέχει επίσης η Σάλμα Χάγιεκ (“Φρίντα”, “Κωδικός Κολιμπρί”), η οποία υποδύεται την Ντολόρες, σύζυγο του Λίο στο Μεξικό. Για την Πότερ, δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ιδανική ηθοποιός από την Χάγιεκ για το ρόλο της Ντολόρες. Με τον Μπαρδέμ γνωρίζονται για πάνω από δύο δεκαετίες, αλλά αυτή είναι η πρώτη ουσιαστική φορά που δουλεύουν μαζί σε ταινία. «Δουλέψαμε με τον Χαβιέ σαν να ήταν η πρώτη φορά που γνωριστήκαμε. Νομίζω πως τα πήγαμε πολύ καλά. Σε αυτό βοήθησε φυσικά και η Σάλι, η οποία μας έδινε ελευθερία να βυθιστούμε στη σκηνή», δηλώνει η Χάγιεκ.
Η Πότερ σχολιάζει: «Η ταινία διαθέτει πολλά επίπεδα ανάγνωσης. Κάνει λόγο για τις διαχωριστικές γραμμές στους διαφορετικούς «εαυτούς» ενός ανθρώπου, αλλά και για τα σύνορα των χωρών. Και, προφανώς, για τα όρια στις ανθρώπινες σχέσεις. Ανάμεσα σε άντρα και γυναίκα, σε πατέρα και κόρη, σε ανθρώπους διαφορετικών εθνοτήτων».
Ο Μπαρδέμ προσθέτει πως η ταινία έχει διαχρονικές θεματικές, που είναι εξαιρετικά επίκαιρες στον 21ο αιώνα.
Ένα Τέλος
Η ταινία «Οι Ζωές που δεν Έζησα» δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο έργο που υπαγορεύει στον θεατή πώς να αντιδράσει σε αυτό. Η ιστορία έχει διαφορετικό αντίκτυπο στο κοινό – και πρώτα από όλα στους συντελεστές της.
Για τον Χαβιέ Μπαρδέμ, η σχέση ήταν πραγματικά συναισθηματική. «Αυτό που βρήκα αποκαλυπτικό και συγκινητικό κάνοντας την ταινία αυτή είναι πως, όταν ένα άτομο χάνεται, υπάρχει η αίσθηση πως όλο αυτό που περνάει είναι σημαντικό για όλους τους γύρω του – ακόμα και όταν δεν ξέρουμε τι είναι ακριβώς αυτό», λέει ο ίδιος.
Για τη Σάλι Πότερ, αυτό που ξεκίνησε ως ένα βαθιά προσωπικό project, έγινε στην πορεία κάτι περισσότερο. «Όταν άρχισα να γράφω το σενάριο, συνειδητοποίησα πως πρόκειται για μια διαφορετική αντίληψη για τον κόσμο μας. Αυτό θα ήθελα να δουν και οι θεατές στην ταινία».
Οι Ζωές που δεν Έζησα (The Roads Not Taken, 2020)
Σκηνοθεσία: Sally Potter
Ηθοποιοί: Javier Bardem, Elle Fanning, Branka Katic, Laura Linney, Salma Hayek
Διάρκεια: 85′
Η ταινία θα κάνει πρεμιέρα στους ελληνικούς κινηματογράφους την Πέμπτη 10/9/2020