Γράφει ο Νίκος Αλέτρας-Αρτινός
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, ο μικρός Εβραίος Έρικ Λενσέρ βασανίζεται με απίστευτη σκληρότητα από τους Ναζί. Ο Έρικ, λόγω της γενετικής του μετάλλαξης, μπορεί με τη δύναμη του νου να μετακινήσει οποιαδήποτε μεταλλικά αντικείμενα. Αυτή η εκπληκτική ικανότητα τον μετατρέπει σε πειραματόζωο στα χέρια ενός αδίστακτου Ναζί επιστήμονα. Την ίδια εποχή στη Νέα Υόρκη, ο μικρός Τσαρλς Ξαβιέ συνειδητοποιεί ότι είναι τηλεπαθητικός καθώς διαπιστώνει ότι μπορεί να διαβάζει τις σκέψεις των άλλων. Είκοσι χρόνια μετά, ο Τσαρλς και ο Έρικ συναντώνται, γίνονται φίλοι και ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν ένα εχθρό με απίθανες ικανότητες. Η φιλοσοφία τους σχετικά με το ποια πρέπει να είναι η πολιτική των μεταλλαγμένων απέναντι στους «κοινούς θνητούς», είναι διαφορετική. Ο Τσαρλς πιστεύει πως οι μεταλλαγμένοι πρέπει να ζήσουν αρμονικά με τους κοινούς θνητούς, ενώ ο Έρικ θεωρεί πως οι μεταλλαγμένοι πρέπει να γίνουν οι κυρίαρχοι της ανθρωπότητας. Οι απόψεις των δύο χαρισματικών ανδρών, θα τους οδηγήσουν αναπόφευκτα στη ρήξη. Ο Έρικ θα γίνει ο θρυλικός «Μαγκνέτο», αρχηγός της αδελφότητας των μεταλλαγμένων και ο Τσαρλς θα γίνει ο «Καθηγητής Χ», μέντορας των X-Men.
Θεαματική περιπέτεια δράσης και φαντασίας που αποτέλεσε προοίμιο (prequel) της τριλογίας «X-Men» που παρουσίασε το Χόλιγουντ εμπλουτίζοντας το σύμπαν των ηρώων της Marvel. Το φιλμ του Μάθιου Βον εστιάζει στα πρώιμα χρόνια των μεταλλαγμένων X-Men, που αναπτύχθηκαν ως «είδος» μέσα από τα ομότιτλα κόμικ της Marvel. O Τσαρλς Ξάβιε εκπροσωπεί τους καλούς μεταλλαγμένους και ο Έρικ τους κακούς. Οι δύο φίλοι έχουν αντίθετες απόψεις σχετικά με το ρατσισμό. Η μία άποψη-η αντιρατσιστική και προοδευτική-διδάσκει την ειρηνική συνύπαρξη και τον σεβασμό στη διαφορετικότητα του άλλου. Η άλλη άποψη διδάσκει ο ξεκαθάρισμα μεταξύ των φυλών και των ειδών. Αυτή η δεύτερη άποψη οδηγεί στον ολοκληρωτισμό και στο φασισμό. Συνήθως, η φιλοσοφία των ολοκληρωτικών καθεστώτων βασίζεται στην «καθαρότητα του αίματος». Σύμφωνα με τους Ναζί, οι ημίαιμοι και οι υπάνθρωποι δεν έχουν καμιά θέση σε μια τέλεια ανθρώπινη κοινωνία. Έγιναν τρομερά εγκλήματα στο όνομα της εθνοαιματολογικής καθαρότητας και στην επικράτηση της καθαρόαιμης Αρείας Φυλής. Ο Ναζισμός είναι ρατσισμός στην πιο ακραία έκφρασή του.
Ο Έρικ όταν ενηλικιώνεται αρχίζει να πιστεύει ακράδαντα πως οι μεταλλαγμένοι είναι το επόμενο στάδιο στην εξέλιξη του Homo Sapiens. Οι μεταλλαγμένοι-σύμφωνα με τον σκληροτράχηλο Έρικ- θα κυριαρχήσουν στον πλανήτη και θα αφανίσουν τους αδύναμους και ατελείς φυσιολογικούς ανθρώπους.
Ως ένα βαθμό έχει δίκιο. Οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί δεν είναι αποτέλεσμα εργαστηριακών πειραμάτων αλλά αποτέλεσμα της τυχαίας ανατροπής της αλληλουχίας των γονιδίων που συμβαίνει με απολύτως φυσιολογικό τρόπο. Η εξέλιξη των ειδών ακολουθεί τις γενικές αρχές που διδάσκει ο Δαρβίνος. Το πιο ισχυρό είδος θα κυριαρχήσει αρκεί ο νόμος της φυσικής επιλογής να κάνει τη δουλειά του. Ο Έρικ, όντας τραγικό θύμα του ναζιστικού ρατσισμού και με τα ψυχολογικά ελλείμματα να τον κατατρέχουν γίνεται και ο ίδιος ένας οργισμένος ρατσιστής.
Την αντίθετη άποψη εκφράζει ο Τσαρλς Ξάβιε. «Οι φυσιολογικοί άνθρωποι πρέπει να εξαφανιστούν. Είναι κατώτερο είδος» λέει ο Έρικ. «Όχι» αντιτείνει ο Τσαρλς. «Δεν είναι κατώτερο είδος. Μεταλλαγμένοι και μη, είμαστε όλοι άνθρωποι».
Ο πλούσιος και μοσχαναθρεμμένος Τσαρλς πιστεύει στην ισότητα και σε μια κοινωνία η οποία θα σέβεται αλλά και θα ικανοποιεί τις ανάγκες του (διαφορετικού) ατόμου. Ένας εκπρόσωπος της άρχουσας τάξης μάχεται κατά του ρατσισμού ενώ ένας εκπρόσωπος των κατώτερων λαϊκών στρωμάτων ρητορεύει-και όχι μόνο-υπέρ του ρατσισμού. Ο Τσαρλς είναι ένας Μαρξ των μεταλλαγμένων ενώ ο Έρικ μιλά για την επικράτηση του ικανότερου μέσα σε ένα κόσμο που προσομοιάζει με τον καπιταλιστικό παράδεισο (ή κόλαση)… Ανάμεσά τους, οι φυσιολογικοί άνθρωποι, οι οποίοι, ως συνήθως, λειτουργούν μικρόνοα απέναντι στο διαφορετικό. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων θεωρεί τους μεταλλαγμένους «τέρατα», τους φοβάται και προσπαθεί με ανήθικο τρόπο να τους εξοντώσει. Οι «φυσιολογικοί» άνθρωποι με την ύπουλη συμπεριφορά τους δικαιώνουν τον Έρικ και τις ρατσιστικές απόψεις του…
Ο Μάθιου Βον («Kickass»), παρόλο που η παραπάνω αντιπαράθεση παρουσιάζει φοβερό ενδιαφέρον, δεν την προσεγγίζει, παρά μόνο, επιφανειακά. Η ταινία είναι μια φαντασμαγορική ταινία δράσης, σφιχτοδεμένη, με άριστες και δυναμικές συνδεσμολογίες στο μοντάζ και με αρκετές πινελιές αισθητικής ψυχροπολεμικού κατασκοπικού φιλμ της δεκαετίας του ’60. Όμως είναι εμφανής η απουσία του εκρηκτικού Γούλβεριν-τον ερμήνευσε ο Χιου Τζάκμαν στις προηγούμενες ταινίες «X-Men»-και αυτό αποτελεί μεγάλη αδυναμία για την ταινία.
Το ενδιαφέρον εντοπίζεται όχι τόσο στην αντιπαράθεση των δύο πρωταγωνιστικών χαρακτήρων της ιστορίας όσο στις θεαματικές σεκάνς περιπέτειας και δράσης. Το αποκορύφωμα έρχεται στην αναμέτρηση του φινάλε όταν ο Έρικ μετατρέπεται πλέον σε «Magneto» δίνοντας τη λύση στην ψυχροπολεμική κρίση της Κούβας (!!!). Η ταινία χρησιμοποιεί ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός και επίκαιρα της εποχής-οι δύο υπερδυνάμεις είχαν φτάσει στα πρόθυρα ενός πυρηνικού πολέμου το 1962, όταν οι Σοβιετικοί αποπειράθηκαν να εγκαταστήσουν ατομικούς πυραύλους στην Κούβα-για να εντάξει την σινεματική κόμικ μυθοπλασία στη ρεαλιστική πραγματικότητα. Έξυπνο όσο και εξωφρενικό το εύρημα.
Η ταινία δίνει ικανοποιητικές απαντήσεις για το πώς ξεκίνησε η θρυλική «χάρτινη» πορεία των X-Men. Εξηγεί πως χωρίστηκαν οι μεταλλαγμένοι σε αντίπαλες ομάδες παρουσιάζοντας επαρκή βιογραφικά των περιφερειακών χαρακτήρων (Μιστίκ, Κτήνος, Φροστ). Παρουσιάζει επίσης το επεισόδιο που προκάλεσε την αναπηρία του Τσαρλς Ξάβιε. Όλοι οι ηθοποιοί «ενσαρκώνουν» όσο πρέπει και όσο χρειάζεται τους χάρτινους ήρωες με κυρίαρχη φιγούρα αυτή του Μάικλ Φασμπέντερ («Hunger»), ο οποίος υποδύεται τον Έρικ («Magneto»). Δίπλα του ο μικρόσωμος Τζέημς ΜακΑβόι («Ο τελευταίος βασιλιάς της Σκοτίας») ερμηνεύει ικανοποιητικά τον Τσαρλς Ξαβιέ («Καθηγητής Χ»). Από τις γυναικείες παρουσίες ξεχωρίζουν η Ρόουζ Μπερν στο ρόλο της κατασκόπου της CIA Μόιρα ΜακΤάγγαρτ και η Τζάνιουαρι Τζόουνς («Mad Men») στο ρόλο της Φροστ. Η επιτυχία της ταινίας οδήγησε στις εξής συνέχειες*: X–Men: Days of Future Past (2014), το οποίο λειτούργησε ως συνέχεια τόσο του First Class όσο και του The Last Stand (2006), μια απευθείας συνέχεια του First Class, το X–Men: Apocalypse (2016) και τέλος το Dark Phoenix (2019).
*Όλες οι ταινίες είναι διαθέσιμες για streaming σε κάποιες από τις VoD πλατφόρμες.
X-Men: Η πρώτη γενιά (X-Men: First Class, 2011)
Σκηνοθεσία: Μάθιου Βον
Ηθοποιοί: Τζέιμς ΜακΑβόι, Μάικλ Φασμπέντερ, Ρόουζ Μπερν, Τζένιφερ Λόρενς, Τζάνιουαρι Τζόουνς, Κέβιν Μπέικον
Διάρκεια: 132΄