Του Ηλία Μαγκλίνη
«Είναι χειρότερο κι από ανήθικο· είναι λάθος». Αυτό είναι –ίσως– ένα στερεοτυπικό αξίωμα των πιστών της realpolitik. Φέρεται να είχε ειπωθεί δημοσίως την περίοδο του σκανδάλου Ουότεργκεϊτ, το 1973-74, με αφορμή το πασίγνωστο ολίσθημα του Αμερικανού προέδρου Νίξον. Παρακολουθώντας την ταινία «Vice» (παίζεται αυτές τις μέρες στις αίθουσες), με θέμα τα έργα και τις ημέρες του Αμερικανού αντιπροέδρου Ντικ Τσέινι (επί προεδρίας Τζορτζ Μπους υιού, 2000-2008), θυμήθηκα ξανά αυτή την πρόταση.
Οχι τόσο επειδή καθ’ όλη τη διάρκεια του φιλμ ο Τσέινι, τον οποίο υποδύεται ο Κρίστιαν Μπέιλ, δεν κάνει σχεδόν τίποτε άλλο παρά πράξεις που «είναι χειρότερες κι από ανήθικες· είναι λάθος». Αλλά επειδή αυτή ακριβώς τη στάση, την κοσμοθεωρία υιοθετεί ο πρώην αντιπρόεδρος και ο στενός του κύκλος: δεν έχει καμία σημασία αν κάνεις κάτι ανήθικο αρκεί να μην είναι λάθος. Η μοναδική κριτική που φαίνεται να ασκεί ο Τσέινι στον Νίξον το 1974 για το σκάνδαλο Ουότεργκεϊτ είναι ότι «ο πρόεδρος επέδειξε προχειρότητα» και γι’ αυτό τον τσάκωσαν. Η ταινία διακρίνεται από μια σκόπιμη, ηθελημένη υπερβολή που στιγμές στιγμές περνάει στη σφαίρα του γκροτέσκου και του παραλόγου, ενίοτε ακόμα και σε εκείνη ενός άκρως κωμικού σουρεαλισμού. Κάπου στα μισά, όταν ο Τσέινι συνειδητοποιεί ότι δεν θα γίνει ποτέ πρόεδρος, καθώς τα ποσοστά του είναι πολύ χαμηλά, αποσύρεται από την πολιτική οπότε πέφτουν κανονικά οι τίτλοι του τέλους, ακούγεται μουσική νοσταλγική και επική μαζί, καθώς επίσης διαβάζουμε πληροφορίες σχετικά με το τι έκανε το υπόλοιπο του βίου του το ζεύγος Τσέινι (π.χ., «εξέτρεφε σκύλους στο αγρόκτημά του»). Αλλά η Ιστορία δεν είχε πει την τελευταία της λέξη. Η πρόταση του «γιου του Μπους», όπως τον αποκαλούν απαξιωτικά στην ταινία οι άνθρωποι του Τσέινι, ήρθε απ’ το πουθενά. Και από το πουθενά, μεταβλήθηκε η ιστορία του πλανήτη και στιγματίστηκε μια ολόκληρη χώρα, το Ιράκ. Είναι γνωστό πια ποιο ήταν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό στην αντιπροεδρία Τσέινι: ότι στην ουσία δρούσε σαν πρόεδρος όντας ο μοναδικός αντιπρόεδρος με συγκεντρωμένη στα χέρια του τόση εξουσία (βλέπε και τις αποφάσεις που παίρνει τις δραματικές στιγμές της 11ης Σεπτεμβρίου).
Υπάρχει ακόμα μια «λοξή» σκηνή που έπεται των πραγματικών τίτλων τέλους της ταινίας μέσα από την οποία ο σκηνοθέτης «παντρεύει» την εποχή Τσέινι με τη σημερινή εποχή Τραμπ, αναδεικνύοντας το διχαστικό, τοξικό κλίμα που φαίνεται να επικρατεί στην αμερικανική κοινωνία αυτή τη στιγμή. Διότι, στην ουσία, αυτό που έφερε ο Τσέινι ήταν η εγκαθίδρυση μιας νέας πολιτικής (υπο)κουλτούρας η οποία απεχθάνεται τους δημοκρατικούς θεσμούς. Τα αποτελέσματα τα ζούμε διεθνώς σήμερα.
Η ταινία, ως γνωστόν, τιτλοφορείται Vice εκ του Vice President (αντιπρόεδρος). Συχνά, οι Αμερικανοί πρόεδροι αποκαλούν τους αντιπροέδρους τους απλώς «Vice». Ομως, vice στα αγγλικά είναι και το βίτσιο, η αμφιλεγόμενη έως και σκοτεινή πλευρά ενός ψυχισμού. Ο Τσέινι φαίνεται να είχε ένα και μοναδικό «βίτσιο»: την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών. Αυτό ήταν και το ταλέντο του.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr