To πρόγραμμα της ενότητας Agora Series που φιλοξενεί η Αγορά του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ολοκληρώθηκε την Κυριακή 3 Νοεμβρίου με το masterclass «Real Imagination: Storytelling In the Age of AI», από τη δημιουργική σύμβουλο για κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές, Tatjana Samopjan. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, η Tatjana Samopjan έριξε φως στη σύνδεση ανάμεσα στις ζωές που βιώνουμε και τις ιστορίες που αφηγούμαστε, διερευνώντας το πώς η ένταση των εμπειριών και η ποιότητα της αντίληψής μας επηρεάζουν τις ιστορίες που δημιουργούμε. Η Tatjana Samopjan εργάζεται ως δημιουργική σύμβουλος με ειδίκευση στην ανάπτυξη τηλεοπτικών σειρών, κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ, ενώ παράλληλα είναι και η συν-ιδρύτρια του προγράμματος δημιουργικών αποδράσεων Fractal Volcano.
Αρχικά, τον λόγο πήρε η Αγγελική Βέργου, επικεφαλής της Αγοράς του Φεστιβάλ, η οποία καλωσόρισε το κοινό και την Tatjana Samopjan: «Καλώς ήρθατε, λοιπόν, στο Agora Series Masterclass: Real Imagination-Storytelling in the Age of AI. Είναι η δεύτερη ημέρα των Agora Series και κλείνουμε με αυτό το υπέροχο masterclass. Έχουμε εδώ μαζί μας την Tatjana Samopjan, την οποία και ευχαριστούμε για την παρουσία της στη Θεσσαλονίκη».
Τον λόγο πήρε αμέσως μετά η Tatjana Samopjan, η οποία εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την παρουσία της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, αλλά και για την ευκαιρία να συζητηθεί το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης σε ένα περιβάλλον που θα γίνει κατανοητό «Είμαι πραγματικά ενθουσιασμένη που βρίσκομαι εδώ. Αφήγηση ιστοριών στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Στη σημερινή μας κουβέντα θα κάνουμε ένα ταξίδι στην Τεχνητή Νοημοσύνη και θα εξερευνήσουμε τους τρόπους με τους οποίους μας βοηθάει».
Η Tatjana Samopjan αναγνώρισε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι κάτι νέο και άγνωστο, που προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις, κυρίως φόβο. Έπειτα, συνέκρινε την ανθρώπινη δημιουργικότητα με εκείνη της Τεχνητής Νοημοσύνης, υποστηρίζοντας ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα είναι μοναδική, καθώς προέρχεται από την ίδια τη ζωή: «Μιλάμε για κάτι εντελώς καινούριο που μας τρομάζει λίγο. Είναι σαν να βρισκόμαστε σε άγνωστο έδαφος. Αυτό το “κάτι” είναι η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία αφορά μηχανές που μπορούν να σκέφτονται και να δημιουργούν», δήλωσε αρχικά η Tatjana Samopjan.
«Όταν μιλάμε για δημιουργικότητα, πιστεύουμε ότι μόνο εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να είμαστε πραγματικά δημιουργικοί, γιατί είμαστε ζωντανοί. Όμως, μήπως και εμείς οι ίδιοι δεν ζούμε πάντα μια πραγματικά δημιουργική ζωή; Ίσως απλώς ακολουθούμε μια ρουτίνα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πρέπει να σκεφτούμε πιο βαθιά τι σημαίνει να είσαι ζωντανός και δημιουργικός, τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για τις μηχανές. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να σας θυμίσω κάτι. Ο Όσκαρ Ουάιλντ, πολλά χρόνια πριν, είπε ότι το να ζεις είναι το πιο σπάνιο πράγμα στον κόσμο. Οι περισσότεροι άνθρωποι απλώς υπάρχουν, αυτό είναι όλο. Πόσο ζωντανοί είμαστε πραγματικά;», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά. «Ως άνθρωποι, συχνά κάνουμε πράγματα που είναι απλώς μέτρια. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, δεν είμαστε πάντα εξαιρετικοί σε όλα όσα κάνουμε. Αλλά τώρα, με την τεχνολογία, μπορούμε να κάνουμε αυτά τα μέτρια πράγματα να φαίνονται πολύ καλύτερα, με τρόπο πιο γρήγορο και πιο οικονομικό. Το ενδιαφέρον μου έγκειται στο να επικεντρωθώ στις ικανότητες που θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης», συμπλήρωσε σχετικά.
Στη συνέχεια, επικεντρώθηκε στη γλώσσα, η οποία, όπως υποστηρίζει, ενώ μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο, μπορεί την ίδια στιγμή να μας απομακρύνει από την άμεση εμπειρία των πραγμάτων. «Οι καλλιτέχνες πρέπει να διατηρήσουν την ικανότητά τους να βλέπουν τα πράγματα με φρέσκο βλέμμα, χωρίς να τα περιορίζουν σε προκαταλήψεις ή ετικέτες. Στον κινηματογράφο, η λογική (άλγεβρα) είναι απαραίτητη για τη δομή της ιστορίας, αλλά το συναίσθημα (φωτιά) είναι αυτό που δίνει ζωή και συνδέει τους θεατές με την ιστορία. Η εμπορική τηλεόραση χρησιμοποιεί εθιστικές τεχνικές για να κρατήσει τους θεατές προσκολλημένους στις οθόνες, αντί να δημιουργεί έργα τέχνης που προκαλούν σκέψη και συζήτηση. Η υπερπληροφόρηση που βιώνουμε καθημερινά επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ζούμε. Βυθιζόμαστε σε έναν κόσμο όπου καταναλώνουμε συνεχώς ιστορίες, ανεξάρτητα αν πρόκειται για ταινίες, βιβλία, ειδήσεις ή social media. Αυτή η υπερκατανάλωση δημιουργεί μια νοητική υπερφόρτωση και μας αποσπά την προσοχή από την πραγματική ζωή. Πλέον, οι αφηγήσεις γίνονται όλο και πιο απομακρυσμένες από την πραγματικότητα και επικεντρώνονται σε επιφανειακές εντυπώσεις. Με ανησυχεί ότι αυτή η τάση μάς κάνει λιγότερο αυθεντικούς και μας αποσυνδέει από τις πραγματικές μας εμπειρίες. Πρέπει να προσπαθήσουμε να είμαστε πρωτότυποι σε μια εποχή που η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει τόσο εύκολα νέες ιστορίες. Αυτή η αυθεντικότητα προέρχεται μέσα από την κατανόηση των πηγών των ιστοριών μας και την αναζήτηση βαθύτερου νοήματος σε αυτές», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Συνεχίζοντας, η Tatjana Samopjan ανέφερε ότι είναι σημαντικό να αμφισβητούμε τις ιδέες μας και τις ιδέες των άλλων, ούτως ώστε να έχουμε μια πιο ακριβή εικόνα του κόσμου: «Πολλοί εξαιρετικοί αφηγητές μπορεί να έχουν μια στενή και περιορισμένη αντίληψη της πραγματικότητας, η οποία, όταν συνδυάζεται με την ικανότητά τους να πείθουν, μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των παραπάνω είναι ο Τραμπ, ο οποίος, ενώ είναι ένας πολύ καλός παραμυθάς, έχει μια επικίνδυνα στενή αντίληψη για τον κόσμο. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αμφισβητούμε τις αντιλήψεις και τα συμπεράσματα των άλλων, ειδικά των καλλιτεχνών. Είναι μια πολύ σημαντική δουλειά, καθώς μας βοηθά να ξεπεράσουμε τα προσωπικά μας φίλτρα και να δούμε τον κόσμο με πιο ξεκάθαρο τρόπο. Είναι, επίσης, εξαιρετικά σημαντικό για τους καλλιτέχνες να περιβάλλουν τον εαυτό τους με ανθρώπους που θα τους βοηθήσουν να διατηρήσουν μια κριτική στάση απέναντι στον εαυτό τους και στον κόσμο».
Επιπλέον, στάθηκε και στη σημασία που έχουν τα συναισθήματα στην ανάπτυξη ιστοριών: «Η δημιουργική ανάπτυξη και η ανάπτυξη ιστοριών μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους. Πρέπει να είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε έντονα συναισθήματα χωρίς να καταρρεύσουμε. Η καταπίεση των συναισθημάτων μπορεί να μας εμποδίσει να συνδεθούμε με τον βαθύτερο εαυτό μας και την πραγματικότητα». Συνεχίζοντας, προέτρεψε σε μια πιο κριτική στάση απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη, υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη να διατηρήσουμε την ανθρώπινη δημιουργικότητα και ανεξαρτησία: «Αν μακροπρόθεσμος στόχος είναι η προσπάθεια να δημιουργηθεί Τεχνητή Νοημοσύνη που να είναι σε θέση να σκέφτεται και να αισθάνεται σαν άνθρωπος, η έλλειψη πραγματικής ανθρώπινης εμπειρίας μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η δημιουργική διαδικασία, ειδικά στην τέχνη και στη γραφή, επωφελείται από την ποικιλία ανθρώπινων εμπειριών που δεν μπορούν εύκολα να αναπαραχθούν από μηχανές. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει σχεδιαστεί για να μας κάνει τη ζωή πιο εύκολη, προτείνοντάς μας πράγματα και λύσεις. Ωστόσο, αυτό μπορεί να περιορίσει τη δημιουργικότητά μας και την ικανότητά μας να σκεφτόμαστε ανεξάρτητα. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι αντιμετωπίζει την πραγματικότητα σαν να είναι γλώσσα, αγνοώντας τις πολυπλοκότητες και τις αποχρώσεις που υπάρχουν πέρα από τις λέξεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο περιορισμένη κατανόηση του κόσμου».
Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή της, η Tatjana Samopjan ανέφερε: «Οι εμπειρίες έχουν μεγάλη σημασία στη ζωή μας και μας βοηθούν να γίνουμε καλύτεροι αφηγητές ιστοριών. Θεωρώ ότι ζούμε σε υπερβολικό βαθμό μέσα στα μυαλό μας και είναι απαραίτητο να βγούμε από αυτή την κατάσταση, να ζήσουμε πιο έντονα, να νιώσουμε περισσότερα και να αποδεχτούμε τις εμπειρίες μας. Αυτές είναι που μας δίνουν υλικό για να δημιουργήσουμε πιο πλούσιες και αυθεντικές ιστορίες. Αντί να επινοούμε ιστορίες από το μυαλό μας, μπορούμε να εμπνευστούμε από τις εμπειρίες μας και να δημιουργήσουμε ιστορίες που συνδέονται με την πραγματική ζωή. Οι παραμυθάδες του μέλλοντος θα πρέπει να είναι πρώτα εξερευνητές και να συλλέξουν εμπειρίες. Μόνο τότε θα μπορέσουν να γίνουν καλοί αφηγητές», κατέληξε σχετικά.