Του Νίκου Αρτινού
Η τελευταία ταινία του επιτυχημένου κινηματογραφικού serial των Εκδικητών Avengers: Infinity War των Anthony Russo και Joe Russo, αποδεικνύει ότι το Χόλιγουντ, αφού πέρασε μία περίοδο δεκαπέντε ετών περίπου, στην οποία προσπάθησε, διαμέσου της «φασαρίας» και του ψηφιακού εντυπωσιασμού να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερο θεατές, μπορεί – όταν θέλει – να δώσει ανθρώπινο βάθος ακόμα και σ’ αυτούς τους χάρτινους ήρωες, οι οποίοι αποτελούν πλέον ένα βασικό κομμάτι της λαϊκής αμερικανικής κουλτούρας.
Το φιλμ εκπέμπει την ατμόσφαιρα των πρώτων αξιόλογων προσπαθειών του Χόλιγουντ να μεταφέρει τον κόσμο της Marvel στο σινεμά. Το ύφος του θυμίζει την τριλογία Spiderman του σκηνοθέτη Sam Raimi, ο οποίος απέδωσε – βοηθούμενος από την φυσική παρουσία και την ερμηνεία του Tobey Maguire – τον πιο ανθρώπινο ήρωα στην ιστορία της χάρτινης Marvel, τον Πίτερ Πάρκερ. Στο ίδιο ύφος κινήθηκε και ο σκηνοθέτης Ang Lee, ο οποίος σκηνοθέτησε τον πρώτη (και καλύτερη) ταινία Hulk το 2003. Το στοιχείο αυτό αναδύεται από το Avengers: Infinity War που πέρα από την αναμφισβήτητα χορταστική θεαματική εικόνα, προσεγγίζει τους υπερήρωες με ανθρώπινα μέτρα και σταθμά. Στην πραγματικότητα, είναι απλοί άνθρωποι που τους έτυχε να ζήσουν απίστευτα πράγματα. Είναι ήρωες και οι ήρωες πάντοτε είναι κάτι ιδιαίτερο. Ξεχωρίζουν από το υπόλοιπο (μαζικό) σύνολο. Είναι αναγκασμένοι να ηγούνται και κατά κάποιο τρόπο είναι συμφιλιωμένοι και με τις συνέπειες των (ηρωϊκών) επιλογών τους. Βιώνουν συναισθήματα όπως απομόνωση, μοναξιά, νοσταλγία (για την χαμένη τους ανθρωπιά που τους τη στέρησε η ηρωική τους φύση ή επιλογή) και, επιπλέον είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρις εσχάτων. Είναι αποφασισμένοι να πεθάνουν, καταρχήν για να υπερασπιστούν την επιλογή τους να είναι ήρωες και έπειτα για να προστατέψουν το υπόλοιπο (μαζικό) σύνολο, την ανθρωπότητα δηλαδή. Είναι ήρωες επειδή «κάνουν ότι μπορούν» (Ρομαίν Ρολάν), οι πράξεις τους δείχνουν ότι «θεωρούν τον ηρωϊσμό και το θάρρος όχι τόσο σημαντικές αξίες, παρόλο που δίνουν συνεχώς αποδείξεις ηρωϊσμού και θάρρους» (Αλμπέρ Καμύ) και παρόλες τις υπερφυσικές υπερηρωϊκές ιδιότητες που έχουν, γίνονται ήρωες τελικά επειδή «συνδράμουν και οι συνθήκες» (Λα Ροσφουκό). Οι ηπερήρωες της Marvel – κατά την προσωπική μου άποψη – έχουν μια τραγικότητα που μου θυμίζει τον Λόρδο Τζιμ, τον κεντρικό χαρακτήρα του ομότιτλου μυθιστορήματος του Τζόζεφ Κόνραντ.
Στο Avengers: Infinity War, οι συνθήκες είναι τέτοιες που οι υπερήρωες χάνουν τον αγώνα. Οι μισοί απ’ αυτούς χάνουν τη ζωή τους. Οι σκηνές του φινάλε φανερώνουν ότι ενώ είναι αποφασισμένοι να πεθάνουν, τελικά δεν είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Έτσι αναδεικνύεται, δυσβάστακτη και συγκινητική, σε όλο της το μεγαλείο η ανθρωπιά τους. Tο σημαντικότερο είναι ότι αυτό το δυσβάστακτο βάρος της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης φαίνεται μέσα από ένα pulp χολιγουντιανό προϊόν, όπως η κινηματογραφική απόδοση των χαρακτήρων της Marvel. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή στην οποία ο έφηβος αραχνάνθρωπος Πίτερ Πάρκερ (αυτή τη φορά έχει την μορφή του ηθοποιού Tom Holland), εξαϋλώνεται στην αγκαλιά του Τόνι Σταρκ (Ironman). Ο Σταρκ συμβολίζει την εκλιπούσα πατρική φιγούρα, που λειτουργεί για τον ορφανό Πίτερ, ως πρότυπο και μοντέλο ενήλικης ζωής. «Κ. Σταρκ… δεν αισθάνομαι και τόσο καλά» λέει ο Πίτερ, ενώ πριν «εξαφανιστεί» ξεσπά και φωνάζει «Δεν θέλω να φύγω». Η αντίδραση του Σταρκ είναι σπαρακτική και είναι αυτή ενός πατέρα που χάνει τον γιο του.
Ο (υπερ)ηρωϊσμός των χαρακτήρων της Marvel βιώνει την απώλεια και οι θεατές προσεγγίζουν με συγκίνηση μια ταινία που, αφενός μεν ακολουθεί τις συνταγές του κινηματογράφου της ηρωϊκής φαντασίας, αφετέρου δε εξελίσσεται, «εντείνοντας» την εσωτερική αναζήτηση, τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη, ως βασικά χαρακτηριστικά του είδους. Αυτό, εν πολλοίς, ενισχύεται και από τη διαφορετική ματιά που φέρουν οι σκηνοθέτες-δημιουργοί που αναλαμβάνουν να σκηνοθετήσουν αυτά τα αμιγώς χολιγουντιανά προϊόντα και οι οποίοι κουβαλούν μια διαφορετική κινηματογραφική παιδεία-φιλοσοφία από τους επαγγελματίες-σκηνοθέτες. Για παράδειγμα, η επόμενη ταινία της Marvel με τίτλο Captain Marvel σκηνοθετείται από τους Ryan Fleck και Anna Boden, οι οποίοι προέρχονται από το ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά με σπουδαίες ταινίες στο βιογραφικό τους (Half Nelson, Sugar, It’s kind of a funny story, Mississippi Grind).