Του Νίκου Αρτινού
Η ταινία της Τώνιας Μισιαλή είναι ένα φιλμ που ανήκει στο ιδιαίτερο κινηματογραφικό είδος “Woman’s Film”. Στην ταξινόμηση της ταινίας στο είδος αυτό οδηγούμαστε από το προφανές. Ως“Woman’s Films”χαρακτηρίζονται οι ταινίες – χρησιμοποιώντας γενικές σημασιολογικές παραμέτρους – που έχουν ως κεντρικούς πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες, γυναίκες οι οποίες αποτελούν το κέντρο του φιλμικού κύκλου της αφήγησης, αποτυπώνοντας την ζωή τους στο καθημερινό οικογενειακό περιβάλλον, καταγράφοντας τον ρόλο τους ως μητέρες, ως σύζυγοι και ως γυναίκες, προσδιορίζοντας έτσι την γυναικεία οπτική και αντιμετώπιση των πραγμάτων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι ταινίες του είδους αυτού, περνούν κατ’ ανάγκη και φεμινιστικά μηνύματα. Η μελέτη και η ανάλυση του είδους έχει δείξει ότι στον μεγαλύτερο αριθμό τους οι ταινίες αυτές λειτουργούν πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της κυρίαρχης αντρικής ιδεολογίας, έτσι όπως αυτή αναπαράγεται και επιβάλλεται, κυρίως μέσα από τα ειδολογικά στερεότυπα του Χόλυγουντ. Χαρακτηριστικές ταινίες του είδους είναι τα φιλμ Jezebel (1938) του William Wyler, Alice Doesn’t Live Here Anymore (1974) του Martin Scorsese, An Unmarried Woman (1978) του Paul Mazursky, Beaches (1988) του Garry Marshall, και Fried Green Tomatoes (1991) του Jon Avnet.
Η περίπτωση της Παύσης και της σκηνοθέτιδας Τώνιας Μισιαλή αποτελεί μια αξιόλογη περίπτωση ταινίας “Woman’s Film”, γιατί πράγματι το φιλμ είναι μια αποκλειστικά γυναικεία ταινία, αφού η δημιουργία της είναι γυναικεία σε όλα τα επίπεδα (η Τώνια Μισιαλή εκτός από την σκηνοθεσία, έχει συμμετάσχει στην παραγωγή της ταινίας και έχει γράψει και το σενάριό της).
Στο επίκεντρο της ιστορίας είναι η Ελπίδα, η οποία φαίνεται να μην έχει καμιά… ελπίδα απέναντι στο τέλμα που έχει φτάσει η ζωή της. Είναι λίγο πριν από την εμμηνόπαυση και αισθάνεται εγκλωβισμένη σε ένα πολύχρονο γάμο και σε μια οικογενειακή ρουτίνα που την οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια, στην ασφυξία, στην απελπισία και στο θανάσιμο αδιέξοδο. Ο αγροίκος σύζυγός της Κώστας την βλέπει αποκλειστικά ως αντικείμενο, της φέρεται έτσι, δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτήν ενώ η κόρη της με την εγγονή της είναι μακριά και μόνο μέσω skype μπορεί να έρθει σε επαφή μαζί τους, κάτι που και αυτό αποδεικνύεται ακατόρθωτο, αφού ο Κώστας την ειρωνεύεται και της το απαγορεύει (τι το θες εσύ το internet;).
Η ίδια, στιγμές-στιγμές “χάνεται”, βγαίνει από τον εαυτό της και ζει σε μια παράλληλη πραγματικότητα, φαντάζεται ότι αντιδρά και επαναστατεί και τελικά επιβάλλεται στον αχρείο σύζυγό της. Όμως πάντα επιστρέφει στην οδυνηρή πραγματικότητα, όπου ο Κώστας είναι πάντα ο γνωστός αχρείος εξουσιαστής Κώστας και η Ελπίδα είναι πάντα, η γνωστή υπάκουη και δουλοπρεπής Ελπίδα. Οι αντιδράσεις της και οι επαναστατικές απόπειρες μένουν πάντα στην ζώνη του λυκόφωτος της φαντασίας της.
Το φιλμ είναι αριστοτεχνικά δομημένο σε ότι αφορά το σενάριο με τις μεταβάσεις από την πραγματικότητα στην φαντασία να ρέουν αβίαστα και απρόκλητα. Η εκτέλεση της παραγωγής είναι επίσης ουσιαστική με την απλότητα της σκηνοθεσίας να προσφέρει στους θεατές ωραίες στιγμές αγνής κινηματογραφικής απόλαυσης, διανθισμένης με ευπρόσδεκτες σκηνές φαντασίας και μαύρου χιούμορ.
Η ψυχοσύνθεση της Ελπίδας αποτυπώνεται με γλαφυρόρητα μέσα από την σπουδαία ερμηνεία της Στέλας Φυρογένη, η οποία έχει επίγνωση ότι όλη η ταινία στηρίζεται στην παρουσία της. Η Στέλα Φυρογένη είναι μια σπουδαία ηθοποιός, η οποία προσφέρει μια άκρως ποιοτική εσωτερική ερμηνεία, σε ένα άκρως κινηματογραφικό περιβάλλον. Θεωρώ ότι είναι η ιδανική επιλογή για τον ρόλο της Ελπίδας αφού εκφράζει 100% το δημιουργικό όραμα της Τώνιας Μισιαλή, η οποία υποστηρίζει πως η περίπτωση της Ελπίδας πρέπει να είναι παράδειγμα προς αποφυγή για τους θεατές:
“Ζούμε σε μια εποχή όπου οι γυναίκες δεν εκπροσωπούνται επαρκώς στον κινηματογράφο ή εκπροσωπούνται εσφαλμένα, γι’ αυτό ήθελα αυτή η ταινία να απεικονίσει ένα γυναικείο χαρακτήρα που είναι πραγματικός. Η «Παύση» είναι μια γυναικεία ιστορία, ιδωμένη μέσα από τον γυναικείο φακό, πίσω και μπροστά από την κάμερα. Πρόθεσή μου ήταν να δημιουργήσω ένα μωσαϊκό του μικρόκοσμου της πατριαρχικής κοινωνίας και να απεικονίσω την αέναη μάχη μεταξύ των δύο φύλων, συνειδητά και μόνο από την ευαίσθητη και ευάλωτη γυναικεία ματιά [..] Έχει χάσει την κρίση της και τα συναισθήματά της βρίσκονται σε λίμπο. Η κατάστασή της είναι για το θεατή ένα παράδειγμα προς αποφυγήν”.
Η Μισιαλή έχει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό αφού οι μικρού μήκους ταινίες της Dead end (2013) και Το νανούρισμα της πεταλούδας (2014), έχουν διαγωνιστεί σε πάνω από 60 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, όπως Λοκάρνο, Σαράγεβο, Palmρ Springs, Δράμας, Cork, Busan, Encounters και έχουν λάβει βραβεία καλύτερης ταινίας και καλύτερου σκηνοθέτη. Η Πάυση αποτελεί το σκηνοθετικό της ντεμπούτο, σε συμπαραγωγή Κύπρου-Ελλάδας, και είναι αποτέλεσμα της συμμετοχής της στα εργαστήρια συμπαραγωγής Connecting Cottbus and Mannheim Meeting Place το 2015 και στο Karlovy Vary Works-in-Progress το 2017.
Παύση (Pause)
Σκηνοθεσία: Τώνια Μισιαλή
Σενάριο: Τώνια Μισιαλή
Ηθοποιοί: Στέλα Φυρογένη, Ανδρέας Βασιλείου, Πόπη Αβραάμ, Andrey Pilipenko, Μάριος Ιωάννου, Προκόπης Αγαθοκλέους, Μαρίνα Μανδρή, Τζωρτζίνα Τάτση
Χώρα Παραγωγής: Κύπρος, Ελλάδα
Έτος Παραγωγής: 2018
Διάρκεια: 96′
Παγκόσμια εκμετάλλευση: Film Republic, xavier@filmrepublic.biz
*Η ταινία «Παύση» κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής FIPRESCI Καλύτερης Ελληνικής Ταινίας για το 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης