Γράφει ο Νίκος Αλέτρας-Αρτινός
Ο Τζέημς Μποντ, πέρα από ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους κινηματογραφικούς χαρακτήρες, είναι ταυτόχρονα ένα κοινωνικό φαινόμενο που καταδεικνύει την επίδραση που ασκεί ο κινηματογράφος στις μάζες, στην διαμόρφωση κοινωνικών συμπεριφορών και στην νομιμοποίηση πολιτικών γεγονότων και συγκρούσεων.
Όταν συστήθηκε για πρώτη φορά: «Bond…James Bond» είχε την αρρενωπή όψη και την βαριά φωνή του Σον Κόνερι στην ταινία «Dr. No» (1962). Τότε ο κόσμος ήταν χωρισμένος σε δύο στρατόπεδα και ο «ψυχρός» πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης βρισκόταν στην πιο «θερμή» του φάση. Έ, λοιπόν μετά την εμφάνιση του Τζέημς Μποντ ο «ψυχρός» πόλεμος νομιμοποιήθηκε στα μάτια του κοινού (και Ρώσων και Αμερικάνων) με έναν αξιοθαύμαστο τρόπο. Υποσυνείδητα, οι μάζες άρχισαν να θεωρούν φυσιολογική αυτή την «ισορροπία του τρόμου», κατανοώντας και δικαιολογώντας τα παιχνίδια κατασκόπων που παίζονταν μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Ο «ψυχρός» πόλεμος έγινε political correct χάρη στον Τζέημς Μποντ, τον πιο σπουδαίο pop κινηματογραφικό χαρακτήρα. Ο «007» αποτέλεσε τον καταλύτη ώστε να υπάρξει μια καθολική αποδοχή αυτής της κατάστασης. Υπ’ αυτή την έννοια ο Τζέημς Μποντ λειτούργησε προπαγανδιστικά υπέρ της καπιταλιστικής Δύσης, προσφέροντας μια άνευ προηγουμένου ψυχαγωγία.
Από την άλλη δημιούργησε μια εικονική πραγματικότητα εξωραΐζοντας τη ζωή των κατασκόπων. Ο «007» (τα δύο μηδενικά σημαίνουν ότι η Βρετανική Μυστική Υπηρεσία MI6, του επιτρέπει να σκοτώνει κατά βούληση) αποτέλεσε το αρχέτυπο του κατασκόπου. Ο Τζέημς Μποντ είναι «cool» και ατρόμητος, ζει μια συναρπαστική ζωή γεμάτη λαμπερές και κοσμοπολίτικες περιπέτειες, βγαίνει νικητής σε εντυπωσιακές συγκρούσεις και αναμετρήσεις, έχει στην διάθεσή του ιδιοφυή γκάτζετ που κάνουν εκπληκτικά πράγματα και τον διευκολύνουν να φέρει σε πέρας το έργο του (…να σώσει τον καπιταλιστικό κόσμο!) ενώ είναι το απόλυτο αρσενικό καθώς όμορφες γυναίκες είναι πρόθυμες να ανταποκριθούν στο ερωτικό του κάλεσμα, με ένα του βλέμμα. Όχι η ζωή του κατασκόπου δεν ήταν-και ούτε είναι-έτσι. Οι κατάσκοποι είναι ανώνυμοι, ουδέτεροι, συνηθισμένοι άνθρωποι (για να περνούν απαρατήρητοι) και είναι παραπάνω από βέβαιο ότι δεν κάνουν αυτά που κάνει ο Τζέημς Μποντ. Στην πραγματικότητα ζουν μια μίζερη ζωή συλλέγοντας πληροφορίες που τις περισσότερες φορές είναι άχρηστες. Ο κινηματογραφικός αντίποδας του Τζέημς Μποντ ήταν ο αντιήρωας Άλεκ Λίμας (τον υποδύθηκε ο Ρίτσαρντ Μπάρτον) στην αριστουργηματική ταινία του Μάρτιν Ριτ «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» (1965). Το φιλμ παρουσίαζε μια ζοφερή ρεαλιστική και απομυθοποιητική απεικόνιση της ζωής των κατασκόπων και έβαζε τα πράγματα στην θέση τους. Οι κατάσκοποι είναι «σπιούνοι». Είναι μηχανορράφοι, ψεύτες και αδίστακτοι συνωμότες. Η αγγλική λέξη «spy»-που σημαίνει κατάσκοπος-προέρχεται από την ιταλική λέξη «spione» που σημαίνει χαφιές και καταδότης. Αντιλαμβάνεστε πόσο υποτιμητικό θεωρείται να είναι κάποιος κατάσκοπος. Βέβαια, όταν το άλλοθι της κατασκοπίας είναι το συμφέρον της πατρίδας τότε ο κατάσκοπος (δηλαδή, ο «σπιούνος») θεωρείται εθνικός ήρωας, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Τζέημς Μποντ.
Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου ο Τζέημς Μποντ αντιμετωπίζει νέους εχθρούς όπως αδίστακτους μεγιστάνες των μέσων ενημέρωσης ή σκληρούς Βορειοβιετναμέζους στρατιωτικούς που απειλούν την παγκόσμια ειρήνη και φιλοδοξούν να κυριαρχήσουν στον κόσμο.
Ο Τζέημς Μποντ, λοιπόν, λειτούργησε μυθοποιητικά για την ζωή των κατασκόπων δημιουργώντας νέες συμπεριφορές στους θεατές και, ίσως, και στους ίδιους τους κατασκόπους. Ο τύπος του στηρίχθηκε στον χαρακτήρα που δημιούργησε ο συγγραφέας και πρώην κατάσκοπος Ίαν Φλέμιγκ. Ο Φλέμιγκ έγραψε μια σειρά από νουβέλες που αποτέλεσαν το πρωτόλειο υλικό για ένα σήριαλ κινηματογραφικών ταινιών με πρωταγωνιστές τους Σον Κόνερι (έπαιξε σε έξι ταινίες), Τζορτζ Λέιζενμπι (ενσάρκωσε τον 007 σε μια από τις πιο εντυπωσιακές ταινίες της σειράς με τίτλο «Στην Υπηρεσία της Αυτού Μεγαλειότητος» αλλά απομακρύνθηκε ως αποτυχημένος), Ρότζερ Μουρ (ο μακροβιότερος Μποντ με επτά ταινίες) και τέλος οι Τίμοθι Ντάλτον (δύο ταινίες) και Πιρς Μπρόσναν (τέσσερις ταινίες). Επίσης τον ρόλο του Τζέημς Μποντ έπαιξε και ο Βρετανός ηθοποιός Ντέιβιντ Νίβεν στην σάτιρα του Τζον Χιούστον «Casino Royale» (1967).
Οι τελευταίες κινηματογραφικές εμφανίσεις του θρυλικού πράκτορα είναι οι ταινίες «Casino Royale» (2006), «Quantum of Solace» (2008), «Skyfall» (2012), «Spectre» (2015) με πρωταγωνιστή τον απρόσμενα επιτυχημένο Ντανιέλ Κρεγκ (φέτος αναμένεται το φιλμ «No Time to Die»). Όμως ο πλέον εμβληματικός Τζέημς Μποντ είναι ο Σκωτσέζος ηθοποιός Σον Κόνερι για τον οποίο, όταν πρωτοεμφανίστηκε, έγραψαν: «Οι περισσότεροι άντρες είναι μεγάλα αγόρια…Ο Σον Κόνερι όμως είναι άντρας»