Του Γιάννη Τοτονίδη
Το 1954 μια γυναίκα με το ψευδώνυμο Πολίν Ρεάζ εκδίδει ένα βιβλίο που έμελε να προκαλέσει τεράστιο σάλο και να συρθεί στα δικαστήρια, όσο κανένα άλλο. Ήταν η Ντομινίκ Ορί, η οποία από καπρίτσιο θέλησε να αποδείξει στον εργοδότη και εραστή της ότι μια γυναίκα μπορεί να γράψει ένα τολμηρό ερωτικό βιβλίο και να μιλήσει για το σαδομαζοχισμό, κόντρα στην κυρίαρχη ροζ γυναικεία γραφή των Άρλεκιν. Ήταν το πρώτο και τελευταίο βιβλίο που εξέδωσε η Ορί. Τίτλος του βιβλίου «Η Ιστορία της Ο», το οποίο εκδόθηκε από τον οίκο Οlympia Press, που αργότερα εξέδωσε και τη «Λολίτα» του Ναμπόκοφ.
Ο σύντροφος της Ντομινίκ, Ζαν Πωλάν, λογοτεχνικός κριτικός, συγγραφέας και διευθυντής επί τριακονταετία της «Νέας Γαλλικής Επιθεώρησης», ένας από τους ανθρώπους που άσκησαν μεγάλη επιρροή στα γαλλικά γράμματα κατά τον 20ο αιώνα, λάτρευε το έργο του Μαρκησίου ντε Σαντ. Συχνά της έλεγε με έπαρση ότι καμία γυναίκα δε θα μπορούσε να γράψει με παρόμοιο τρόπο. Εκείνη, λοιπόν, πείσμωσε και βάλθηκε να του αποδείξει το αντίθετο. Σκεφτείτε ότι όλα αυτά συμβαίνουν σε χρόνια δύσκολα για τόσο αποκαλυπτικές καταγραφές από γυναίκες συγγραφείς, γι’ αυτό και η Ντομινίκ δεν τολμά να υπογράψει με το πραγματικό της όνομα, επιλέγοντας το ψευδώνυμο Πολίν Ρεάζ. Το βιβλίο τελικά προκάλεσε τεράστιο σάλο, σύρθηκε στα δικαστήρια και μέχρι το 1967 δεν επιτρεπόταν καν η διαφήμισή του. Το 1975, όμως, αφού επήλθε ήδη η σεξουαλική επανάσταση, το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη και εντάχθηκε στη φιλμοθήκη των ερωτικών ταινιών προς μελέτη.
“Στους Βάλτους της Σύνθλιψης
τα βρύα φιλονικούν με τους Τυφώνες.
Τα Αυτοάνοσα Αισθήματα ψυχορραγούν
στους διαδρόμους της Απληστίας
και φυλλορροούν ακατάσχετα από αναιμία
στο κατώφλι του Ιλίγγου”.
57 χρόνια αργότερα, το 2011, σε μια πολύ -πλέον- απελευθερωμένη εποχή, η Βρετανίδα Έρικα Μίτσελ γράφει ένα ερωτικό μυθιστόρημα τύπου «Άρλεκιν» επηρεασμένο από την ταινία «Twilight», αφαιρώντας ό,τι βαμπιροειδές στοιχείο υπήρχε εκεί, καταγράφοντας τις προσωπικές της σεξουαλικές φαντασιώσεις και επιθυμίες. Για δικούς της λόγους προσυπογράφει με το ψευδώνυμο Ε. Λ. Τζέιμς και το τιτλοφορεί «Πενήντα αποχρώσεις του Γκρι» (αγγλ. «Fifty Shades of Grey»). Ο Κρίστιαν Γκρέι αντικαθιστά τον Έντουαρντ Κούλεν και η 27χρονη Αναστάζια Στιλ γίνεται η ρέπλικα της Μπέλα Σουάν και αντί να διορθώνει διαρκώς μια τούφα από τα μαλλιά της πίσω από τα αυτιά, δαγκώνει κάθε τόσο ελαφρά τα χείλη της από αμηχανία. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται -υποτίθεται- από έντονες ερωτικές σκηνές διανθισμένες με στοιχεία σεξουαλικότητας, όπως δουλεία, πειθαρχία, κυριαρχία, υποταγή και σαδισμό-μαζοχισμό.
Αρχικά κυκλοφόρησε ως e-book και ως print-upon-demand (εκτυπώσιμο μετά από αίτημα) και κατάφερε να σκαρφαλώσει στην πρώτη θέση στις λίστες με τα μπεστ-σέλερ παγκοσμίως πουλώντας πάνω από 125 εκατομμύρια αντίτυπα μέχρι τον Ιούνιο του 2015, ξεπερνώντας το τελευταίο βιβλίο του Harry Potter, αλλά και τον Κώδικα Ντα Βίντσι. Έχει μεταφραστεί σε 52 γλώσσες και στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρείται το βιβλίο με τις ταχύτερες πωλήσεις όλων των εποχών. Ωστόσο, η κριτική που έλαβε το βιβλίο είναι κυρίως αρνητική, με την ποιότητα της πεζογραφίας του να θεωρείται γενικότερα φτωχή. Ο δεύτερος και ο τρίτος τόμος της τριλογίας, «Πενήντα Αποχρώσεις Πιο Γκρι» και «Πενήντα Αποχρώσεις Του Γκρι: Απελευθέρωση», κυκλοφόρησαν το 2012.
Στον επίλογο της τριλογίας η προσχηματική υπόθεση θέλει τον Κρίστιαν και την Αναστάζια να είναι παντρεμένοι. Επειδή όμως χρειάζεται κάποια ανατροπή στην καθημερινότητά τους, αφού πρώτα αναγουλιάσουμε από την επίδειξη πλούτου, χλιδής και τόνων σιροπιού στη σχέση τους, η Αναστάζια, όπως όλες οι εξασφαλισμένες γυναίκες, θέλει να αποδείξει ότι έχει κι αυτή κάποια αξία, ότι μπορεί να είναι ανεξάρτητη, αυτόνομη, δημιουργική και χρήσιμη στην εργασία της. Αφού κουράστηκε να μαθαίνει να ζει στην πολυτέλεια, αποφασίζει, παρόλες τις αντιρρήσεις του ζάμπλουτου άντρα της, να επιστρέψει στην παλιά της δουλειά. Βασικά, σε αυτήν που εξαγόρασε ο άντρας της! Επιστρέφει, φυσικά, ως αφεντικό. Μη γελάτε! Μέχρι εκεί μπορούσε να φτάσει η ρηχή φαντασία της Μίτσελ/Τζέιμς. Τότε βρίσκει ευκαιρία το προηγούμενο αφεντικό της, ο Τζακ Χάιντ, να την εκδικηθεί επειδή ο άντρας της, αφενός εξαγόρασε τη στρωμένη δουλειά του αφετέρου τον απέλυσε, ενώ -τι πιο εφιαλτικό για μια γυναίκα;- επιστέφει και η Έλενα, σεξουαλικός μέντορας του Κρίστιαν και η ζωή του νιόπαντρου ζευγαριού γίνεται “Εφιάλτης Στο Δρόμο Με Τα Κρίνα”.
Η ρηχή φαντασία της συγγραφέως γίνεται απόλυτα αβαθής, όταν ΠΡΕΠΕΙ να περιγράψει τις τολμηρές σεξουαλικές σκηνές ανάμεσα στο ζευγάρι. Όπου αποδεικνύει ότι και η προσωπική της ερωτική ζωή κινείται σε ερωτικά ύδατα για μπρατσάκια, αλλά και η λογική της έχει πολύ χαμηλό πήχη, αφού, αν έκανε τον κόπο να μπει και να ψάξει σε κάποιο από τα τόσα free porn sites, θα μπορούσε να ξεκαθαρίσει εύκολα στο μυαλουδάκι της τι είναι σαδομαζοχισμός ή kinky ή wired sex.
Δυστυχώς, η ταινία δε μπορεί να καταταχθεί σε κανένα είδος και αυτό ίσως είναι μια καινοτομία που παρουσιάζει. Θα ήθελε να είναι ερωτική, αλλά δεν είναι (μπλιαχ!!!). Θα ήθελε να είναι ψυχαγωγική, αλλά πάλι δεν είναι. Αστυνομική; Μυστηρίου; Κωμωδία; Περιπέτεια; Soft porn; Τίποτε από όλα αυτά. Προσπάθησε να συγκεράσει πολλά από αυτά τα είδη, αλλά αυτό για να το πετύχεις δε γίνεται μέσα από αναζητήσεις στο Google “πως να γίνω συγγραφέας”. Όλες οι ερωτικές σκηνές είναι για γέλια (φαντάζομαι μόνο η ίδια η συγγραφέας τις βρήκε σοβαρές), ενώ γίνεται φανερή η προσπάθειά της να καταγραφεί στο Πάνθεον των ερωτικών σκηνών, εμπνεόμενη -λέμε τώρα- την ερωτική σκηνή με το παγωτό, η οποία είναι ένα διασκευασμένο clopy-paste της σκηνής με το παγάκι από την Ερωτική (με κεφαλαίο το Ε) ταινία «9 1/2 Εβδομάδες». Ανεκδιήγητες είναι και οι αφορμές που οδηγούν το ζευγάρι στο “ιδιόρρυθμο” σεξ. Υπάρχει θυμός; Σιγά μην κατσαδιάσει ο Κρίστιαν την Αναστάζια ή να τη σκαμπιλίσει. Τη δένει χειροπόδαρα στο ειδικό δωμάτιο με χειροπέδες και την ερεθίζει βασανιστικά, χωρίς ποτέ να ολοκληρώσει. Και ναι! Το βασανιστήριο τη φωτίζει, κατανοεί το σφάλμα της και λύνεται η παρεξήγηση. Ξαναλέω, μη γελάτε. Δεν είναι καν κωμωδία.
Αδυνατώ να μιλήσω για τα στοιχειώδη: σκηνοθεσία, σενάριο, ερμηνείες. Η επιλογή όλου του team μου φέρνει στο μυαλό αυτές τις τυφλές μεταγραφές που κάνουν κάποιες φορές οι ελληνικές ομάδες με τάχα μου παικταράδες από Νιγηρία, Αργεντινή, Ισπανία… Οι περισσότερες αποδεικνύονται “παλτά”, όμως σπάνια προκύπτει και κάτι καλό. Εδώ, παρόλο που έχουμε συνεργάτες “παλτά”, τους έκατσε διαμαντάκι το θέμα. Γιατί οι περισσότερες γυναίκες αυτό θέλουν να δουν (έτσι μου εξήγησε μια φίλη, όταν τη ρώτησα με απορία γιατί της άρεσε). Με την κρίση, με τη μείωση του εισοδήματος, η γυναίκα έχει περιορίσει κατά πολύ θέματα που αφορούν την προσωπική της φροντίδα και ομορφιά. Εύκολα η καθεμία (έτσι είπε) μπορεί να μπει στη θέση της πρωταγωνίστριας. Όταν λοιπόν μπορεί με ένα απλό εισιτήριο να ταξιδέψει σε ακριβά ξενοδοχεία, ακριβά εστιατόρια, με ιδιωτικά τζετ και να ζήσει μια πλούσια ζωή με ένα πλούσιο άντρα, αυτό την ευχαριστεί. Δεν είμαι γυναίκα και φυσικά δε μπορώ να αποδεχτώ την άποψή της. Άντε, Ελενίτσα μου (έτσι λένε τη φίλη μου), να το δεχτώ αυτό για τη χώρα μας. Τότε όμως γιατί παγκόσμια ο αριθμός των εισιτηρίων δείχνει ότι κατά κύριο όγκο η προσέλευση γίνεται από το γυναικείο φύλο; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;
Προσπάθησα με ειλικρίνεια να αναζητήσω κάτι θετικό στην όλη ιστορία. Όταν όμως σκέφτομαι ότι μια νέα κοπέλα, παρθένα, φτωχιά πλην τίμια, γνωρίζει τον πρίγκιπα, έναν δισεκατομμυριούχο playboy, με “ιδιόρρυθμες” σεξουαλικές προτιμήσεις, κτητικό, εξουσιαστικό, ανώριμο, απρόθυμο να δεσμευτεί και αντί να το βάλει στα πόδια, όχι μόνο μένει μαζί του, αλλά τον πείθει τελικά να την παντρευτεί, τον απελευθερώνει από όλα όσα τον στοιχειώνουν, τον φτάνει μάλιστα σε τέτοιο σημείο πουριτανισμού, ώστε να της απαγορεύει να κάνει topless, να κάνει παιδιά μαζί του και όλα αυτά με μοναδικό προσόν το τρίπτυχο “παρθένα μεν, υπάκουη πόρνη όμως στο κρεβάτι και υποδειγματική σύντροφος”, αδυνατώ ακόμη και να χαμογελάσω ειρωνικά.
Τα δικαιώματα για την ταινία κόστισαν στις εταιρίες παραγωγής Universal/Focus 3 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Τα έσοδα είναι υπερβολικά πολλαπλάσια. Επομένως, αυτό μου αρκεί για να δηλώσω ότι είμαι απόλυτα βέβαιος πως δεν τελειώσαμε εδώ, αλλά -δυστυχώς- επέρχονται sequel!
Πενήντα Αποχρώσεις Του Γκρι: Απελευθέρωση – Fifty Shades Freed
Σκηνοθεσία: Τζέιμς Φόλεϊ
Ηθοποιοί: Ντακότα Τζόνσον, Τζέιμι Ντόρναν
Διάρκεια: 105΄
* Ο Γιάννης Τοτονίδης από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις. Για να γλιτώσουν οι γονείς του την ανατίναξη του σπιτιού τους, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Έγινε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ), μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.), μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.) και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI). Πρόσφατα έγινε και μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στο παρελθόν υπήρξε Μουσικός Παραγωγός και Επιμελητής Κινηματογραφικών Εκπομπών, καθώς επίσης και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κινηματογραφικών Εκπομπών. Τελευταία πειραματίζεται με τη μαγειρική και προκαλεί μόνο γαστρονομικές εκρήξεις.