Του Γιάννη Τοτονίδη*
Δεκαετία του 1850. Ο πυρετός του χρυσού έχει πλημμυρίσει την Άγρια Δύση. Στο Όρεγκον οι παράφρονες ετερόκλητοι τυχοδιώκτες αδελφοί Ιλάι και Τσάρλι Σίστερς, μεγαλωμένοι χωρίς στοργή, με ελάχιστες ηθικές καταβολές και γεροί πότες, προσλαμβάνονται από τον Αρχιπλοίαρχο για να σκοτώσουν τον χρυσοθήρα Χέρμαν Κέρμιτ Γουόρμ που έκλεψε τον Αρχιπλοίαρχο.
Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Αλλά, και ο χρυσός δε φέρνει την
Ευτυχία.
Αν φέρνει κάτι, αυτό είναι Δύναμη, Εξουσία και
Πόνο
Το αφεντικό, εκτός από τα δύο αδέλφια, έχει στείλει ήδη στο κατόπιν του Γουόρμ και τον κυνηγό κεφαλών Τζον Μόρις. Στην πραγματικότητα ο Κέρμιτ δεν έκλεψε τον Αρχιπλοίαρχο. Απλά ανακάλυψε μια εύκολη μέθοδο να εντοπίζει τον χρυσό μέσα στην κοίτη των ποταμών και ο Αρχιπλοίαρχος τη θέλει δική του. Αυτή, όμως, είναι η ασπίδα προστασίας του Κέρμιτ απέναντι στους κυνηγούς του. Έτσι, εύκολα καταφέρνει να διαπραγματευτεί τη ζωή του και να συνάψει συμμαχία μαζί τους υποσχόμενος να τους κάνει συμμέτοχους στα κέρδη του.
Τα δύο αδέλφια ταξιδεύουν από το Όρεγκον ως και το Σακραμέντο ακολουθώντας τα χνάρια του εφευρέτη – χρυσοθήρα, μπλέκονται σε επικίνδυνες περιπέτειες και ανακαλύπτουν νέες πτυχές των χαρακτήρων τους. Ως γνωστόν, στην Παλιά Δύση, όπου όλα διαρκώς άλλαζαν, οι συμμαχίες ήταν επίπλαστες και οι διαχρονικοί νόμοι εδραιώνονταν στο χρήμα και στην επιβίωση. Ο Ζακ Οντιάρ στην πρώτη αγγλόφωνη ταινία του “δανείστηκε” το ομότιτλο βραβευμένο μυθιστόρημα του 38χρονου Καναδού Πάτρικ ΝτεΓουίτ και παρουσιάζει ένα φιλοσοφικό και χιουμοριστικό γουέστερν, διανθισμένο με ευρωπαϊκό “αέρα”, για την ένδοξη εποχή της αναζήτησης του χρυσού. Μυθιστόρημα που φρόντισε να αγοράσει τα δικαιώματά του ο Τζον Σ. Ράιλι επιδιώκοντας να κρατήσει –όπως και έγινε– έναν από τους βασικούς ρόλους. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της πλοκής είναι η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το τοπίο στον άνθρωπο. Κάτι που αποδίδει εξαίρετα ο Γάλλος σκηνοθέτης, χωρίς –φυσικά– να στερεί από το έργο του τα κλασικά χαρακτηριστικά του είδους: πανοραμικές λήψεις, αχανείς ορίζοντες, άγρια βουνά και ποτάμια, βάθος πεδίου, μισοφωτισμένα σαλούν και σκονισμένους δρόμους.
Ο Ιλάι, ο ένας από τα δύο αδέλφια, περνάει μια κρίση ταυτότητας, μια ιδεολογική αναθεώρηση πραγμάτων και προσωπικής ευτυχίας. Παράλληλα με τις περιπέτειές τους παρακολουθούμε τους έντονους προβληματισμούς του κατά πόσο είναι εφικτό να αλλάξει την πορεία της ζωής του. Πέρα από τον ίδιο και όλοι οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι φτιαγμένοι με ανθρώπινα πάθη, αδυναμίες και χαρίσματα, αποφεύγοντας τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά του είδους. Το κλασικό δίπολο Καλού – Κακού απουσιάζει, όπως η αυτοθυσία και ο Θάνατος προς όφελος του Καλού, οι χαρακτήρες διακατέχονται από τη δίψα να ζήσουν, έχουν υψηλά ιδανικά, είναι συμπαθείς και πάνω από όλα ανθρώπινοι.
Η ταινία εξυψώνεται από τις εξαιρετικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών. Η ορμητική απεγνωσμένη εσωτερική ανάγκη του Ιλάι να αποδυθεί τον βίαιο τρόπο επιβίωσης ονειρευόμενος έναν άλλο τρόπο ζωής, ο εξαιρετικά βίαιος αδελφός του, Τσάρλι, με την τεράστια αδελφική του αγάπη που καθιστά ισχυρή τη χημεία μεταξύ τους, ο συγκρατημένος και διακριτικός Μόρις και –τέλος– ο ήρεμος, αν και καταδιωκόμενος ιδεαλιστής Γουόρμ που οραματίζεται την ιδανική κοινωνία, συνθέτουν το ψυχόγραμμα αυτού του αντισυμβατικού ουέστερν καθιστώντας το ιδιαίτερο και πολύ προσωπικό.
Δεν είναι, όμως, μόνο αυτά. Η ταινία διαθέτει αισθητική αρτιότητα: υπέροχο στιλιστικό ύφος, εξαίσια φωτογραφία (οι ευρυγώνιοι φακοί του Μπενουά Ντεμπί χρωματίζουν το φυσικό τοπίο), θεσπέσια μουσική (Αλεξάντρ Ντεσπλά), χιούμορ, κυνισμό, ειρωνεία, γλυκιά μελαγχολία, βαθυστόχαστους φιλοσοφικούς διαλόγους, ηθικούς και συναισθηματικούς προβληματισμούς, σφιχτοδεμένο ρυθμό, παιχνιδίσματα με τις σκιές και το φως, αντιήρωες και –ιδιαίτερα– ανθρωποκεντρικά στοιχεία αρκετά γνώριμα στο Κοενικό σύμπαν.
Ο Οντιάρ (Dheepan: Ο Άνθρωπος Χωρίς Πατρίδα) έχοντας την υποστήριξη το μόνιμου συν-σεναριογράφου του Τομά Μπιντεγκέν (Οικογένεια Μπελιέ), της ενδυματολόγου Μιλένα Κανονέρο βραβευμένης με τέσσερα Όσκαρ, της μοντέζ Ζιλιέτ Βελφίνγκ των πέντε Σεζάρ και στην εκτέλεση παραγωγής έναν εκ των αδερφών Νταρντέν, ακροβατεί ισορροπώντας ανάμεσα στον κόσμο που αποσυντίθεται ψυχορραγώντας και στον καπιταλιστικό που γεννιέται, στην Ουτοπία και στην ωμή Πραγματικότητα, στον φόβο της πατρικής εξουσίας και στην αγαλλίαση της μητρικής αγκαλιάς, στη βία και στο συναίσθημα. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά: μπορεί η Μητρόπολη του Καπιταλισμού να αντιστρέψει τη ροή του Χρόνου και να επιστρέψει στο αθωότερο παρελθόν, όταν όλα ήταν αμόλυντα και ηθικότερα; Άραγε, μπορούμε ηθικά να επιστρέψουμε στην μητρική μας αγκαλιά, όπως οι ήρωες της ταινίας; Να ξαναβρούμε το χαμόγελο, αντί του τρόμου; Να βρούμε αποκούμπι σε ένα παιδικό κρεβάτι; Να αποτινάξουμε την επίκτητη μελαγχολία και την καρκινογενή μοναξιά της επιβίωσης; Γεννιέσαι ή τελικά εκ των πραγμάτων γίνεσαι κακός; Πόσο “φυσικό” είναι ένας άνθρωπος να ζει μια ζωή, αλλά να καίγεται μέσα του από την επιθυμία να ζήσει μια άλλη που δε γνώρισε ποτέ και μέσα στους δαιδαλώδεις του μυαλού του φαντάζει τόσο οικεία; Πόσο ωμότεροι είναι οι νόμοι των σύγχρονων πιστολέρο;
Αυτή η ανθρωποκεντρική ταινία απέσπασε τον Αργυρό Λέοντα στη Βενετία και τέσσερα Σεζάρ από τη Γαλλική Ακαδημία (Σκηνοθεσίας, Σκηνικών, Φωτογραφίας και Ήχου).
Οι Αδελφοί Σίστερς (The Sisters Brothers)
Σκηνοθεσία: Ζακ Οντιάρ
Ηθοποιοί: Τζον Σ. Ράιλι, Χοακίν Φίνιξ, Τζέικ Τζίλενχαλ, Ριζ Άχμεντ
Διάρκεια: 121΄
* Ο Γιάννης Τοτονίδης από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις. Οι γονείς του για να μην ανατιναχθεί το σπίτι τους, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Σπούδασε Σκηνοθεσία και αποτελεί μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ) και μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.). Αρθρογραφεί σε διάφορα περιοδικά από το 1991. Σήμερα είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.), μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στο παρελθόν υπήρξε Μουσικός Παραγωγός και Επιμελητής Κινηματογραφικών Εκπομπών, καθώς επίσης και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κινηματογραφικών Εκπομπών. Τελευταία πειραματίζεται με τη μαγειρική και προκαλεί μόνο γαστρονομικές “εκρήξεις”.