Η Ίρις (Θ.Τζήμου), καθηγήτρια στη Σχολή Καλών Τεχνών, δίνει στους οκτώ φοιτητές της μια άσκηση με ελεύθερο θέμα με σκοπό την ωρίμανσή τους σε μια περίοδο αμφισβήτησης των κοινωνικών αξιών. Η ομάδα ενθουσιάζεται με την ιδέα της ελεύθερης επιλογής και δημιουργεί ένα «εργαστήριο φαντασίας» χωρίς όρια.
Τι αναφέρει η σκηνοθέτις Στέλλα Θεοδωράκη για την ταινία της:
«H ιδέα για την ταινία Ελεύθερο Θέμα ξεπήδησε σε μια εποχή που ένιωσα έντονη την ανάγκη να επαναδιαπραγματευθούμε τις ελευθερίες μας. Η παρακολούθηση της κρίσης στην προηγούμενή μου ταινία Ημερολόγια Αμνησίας, μου είχε δημιουργήσει ερωτηματικά. Ένιωσα μια έντονη αλλαγή στον κοινωνικοπολιτικό χώρο δίπλα μου κι έναν συντηρητισμό, που ξεπερνούσε και τα χειρότερα όνειρά μας. Ταυτόχρονα, εισέπραξα και από προοδευτικούς ανθρώπους, μια δυσκολία να αποδεχτούν τον “άλλο”, λες και τόσο καιρό εκκολαπτόταν ένας ύποπτος “φασισμός” της καθημερινότητας. Ένιωσα η βούληση μου, όπως και των περισσότερων συνανθρώπων μου να μην γίνεται σεβαστή, αλλά και να μην αντιδρά σχεδόν κανείς ή, ακόμη κι αν αντιδρά να μην το λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τα κέντρα εξουσίας.
Ήθελα με κάποιο τρόπο να μιλήσω γι’ αυτά τα πράγματα που με έπνιγαν. Να μιλήσω μ’ έναν τρόπο άμεσο, που όμως ν’ ακολουθεί τον παραλογισμό των καταστάσεων: Το Ελεύθερο Θέμα να συνυπάρχει αισθητικά με την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, να είναι το ίδιο φόρμα και περιεχόμενο.
Την ίδια περίπου περίοδο της κρίσης έκανα μάθημα σε μια σχολή. Οι φοιτητές μου με είχαν εντυπωσιάσει με τις απόψεις τους και τη δουλειά τους. Για κάποιο λόγο τους ενέταξα στο Ελεύθερο Θέμα. Εννοείται πως οι χαρακτήρες και τα θέματα δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τα δικά τους, έχει όμως να κάνει η ατμόσφαιρα και η αισθητική προσέγγιση των εργασιών. Η αντισυμβατική τους διάθεση, όταν έπρεπε να χειριστούν την ελευθερία και η αμηχανία τους απέναντι στην άρση των κανόνων που μου είχε μείνει ανεξίτηλη. Η αθωότητα, η αφέλεια πολλές φορές, ανακατεμένη με τη διάθεση για έρευνα, με την επιρροή από την ιστορία της τέχνης , με την ευθύτητα απέναντι στις ιστορίες που τους ενοχλούσαν και τους προβλημάτιζαν, ήταν παρούσες.
Αυτοί οι νέοι άνθρωποι, θα μπορούσαν να μιλήσουν για οτιδήποτε, να σου επιστρέψουν με δύναμη ό,τι τους ενοχλεί, – γιατί, ναι, το πίστευαν, η «Τέχνη μπορεί ν’ αλλάξει τη ροή των πραγμάτων». Σκέφτηκα πως μια τέτοια ομάδα φοιτητών θα μπορούσε κάποια στιγμή ν’ αντιδράσει, να συνειδητοποιήσει, πως ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να κρίνει τις κοινωνικές συμβάσεις και να παρεμβαίνει στην πολιτική και οικονομική πραγματικότητα.
Ο ρόλος της καθηγήτριας μ’ έβαλε σε σκέψεις. Πόσο επεμβαίνει; Πόσο επεμβαίνει χωρίς να γίνεται παρεμβατική; Η κρίση μου έβαλε την ιδέα της επαναλαμβανόμενης αγωνίας της για τις πολιτισμικές διαφορές στη σχέση της με το Γάλλο εραστή της. Πού αρχίζουν και τελειώνουν οι ομοιότητες και οι διαφορές μας; Πόσο καλυμμένες μπορεί να είναι οι σχέσεις εξουσίας μέσα στο κοινό οικοδόμημα που αποκαλούμε Ευρώπη; Η Ίρις υποφέρει, αλλά ελπίζει. Έχει εμπιστοσύνη στη ζωή».
Ελεύθερο Θέμα (Sujet Libre/Free Subject)
Σκηνοθεσία: Στέλλα Θεοδωράκη
Ηθοποιοί: Θεοδώρα Τζήμου, Δημήτρης Κίτσος, Αντώνης Καρυστινός, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Σοφία Σεϊρλή, Γιώργος Συμεωνίδης, Ορνέλα Καπετάνι
Διάρκεια:
Η ταινία θα βγει στις αίθουσες σε Αθήνα & Θεσσαλονίκη στις 28 Μαρτίου 2019