Του Νίκου Αρτινού
Το 1984 στο Ανατολικό Βερολίνο, ο αξιωματούχος της Στάζι Γκερντ Βίσλερ διατάσσεται να παρακολουθεί το διαμέρισμα ενός διάσημου ζευγαριού καλλιτεχνών. Καθώς, όμως, συνεχίζεται η παρακολούθηση, αρχίζει να επεμβαίνει διακριτικά στη ζωή τους, κάτι που έχει επιπτώσεις και στη δική του.
Το φιλμ του σκηνοθέτη Φλόριαν Χένκελ Φον Ντόνεμαρκ (Florian Henckel von Donnersmarck, σκηνοθέτησε το 2010 τον χολιγουντιανό Τουρίστα με τους Τζόνι Ντεπ και Αντζελίνα Τζολί, ενώ μόλις ολοκλήρωσε το Werk ohne Autor), είναι ίσως μια από τις σπουδαιότερες ταινίες γερμανικής παραγωγής που αναφέρονται στα γεγονότα πριν την πτώση του Τείχους. Πρόκειται για ένα φιλμ με πολυεπίπεδη κινηματογραφική ερμηνεία μιας και ο ικανότατος σκηνοθέτης «μπερδεύει» τα διάφορα κινηματογραφικά είδη με μαεστρία χρησιμοποιώντας ως όπλα του, την απλότητα και την λιτότητα τόσο στα μέσα παραγωγής όσο και στο τρόπο της κινηματογραφικής αφήγησης. Η ταινία απευθύνεται στο ευρύ κοινό και όχι σε μια ελίτ σινεφιλ θεατών. Η θέαση της ταινίας, καθώς ξετυλίγεται η υπόθεση, είναι συναρπαστική και οι χαρακτήρες, όντας ολοκληρωμένοι, μιλούν στο νου και στην καρδιά μας. Το έργο είναι ένα εκπληκτικό ψυχογράφημα που μετατρέπεται σε πολιτικό θρίλερ αγωνίας και ταυτόχρονα είναι μια ταινία αγάπης με μπόλικο συναίσθημα και μια εξαιρετική σπουδή χαρακτήρων.
Καταρχήν η ταινία περνάει πολιτικά μηνύματα μιας και εξετάζει την ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά σε συνθήκες ολοκληρωτικού καθεστώτος. Πως αισθάνεται ο πολίτης όταν γνωρίζει ότι τον παρακολουθούν; Πως αισθάνεται ο ανακριτής; Πως αισθάνεται το «όργανο» του καθεστώτος που εισβάλει αόρατο, στις «ζωές των άλλων»; Έχουν τελικά, σύμφωνα με την ταινία, ένα κοινό στοιχείο: υποκρίνονται για να μην αποκαλυφθούν οι ανθρώπινες αδυναμίες τους. Αυτό συμβαίνει στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Κάθε ανθρώπινη αδυναμία μπορεί να διαστρεβλωθεί και να θεωρηθεί συνομωσία κατά του καθεστώτος. Ο λοχαγός της Στάζι παύει να αισθάνεται γιατί μ’ αυτό τον τρόπο (δηλαδή χωρίς συναισθήματα και ανθρώπινες αδυναμίες) πιστεύει πως θα δημιουργηθεί η τέλεια κοινωνία του μέλλοντος.
Καθώς όμως βιώνει τις ζωές των μποέμ καλλιτεχνών παρακολουθώντας τους με χειρουργική ακρίβεια, γοητεύεται από την ευρύτητα του πνεύματος τους και αλλάζει ολοκληρωτικά στάση ζωής. Αυτός, ένα πειθήνιο όργανο του καθεστώτος, ένας αμείλικτος ανακριτής φτάνει στο σημείο, σε κάποια σκηνή της ταινίας να μπει στο σπίτι των ανθρώπων που παρακολουθεί και να κλέψει ένα βιβλίο του Μπρεχτ!
Αυτή η κατεξοχήν πολιτική ταινία δίνει εντέχνως τη θέση της σε ένα αγωνιώδες θρίλερ όπου οι ήρωες προσπαθούν να ξεφύγουν από τη δίνη των γεγονότων. Ο παρακολουθητής προσπαθεί με διάφορα τεχνάσματα να γλιτώσει τους παρακολουθούμενους από την μυστική αστυνομία ως την συγκινητική κορύφωση του φινάλε. Και βεβαίως καθόλη την διάρκεια της ταινίας ο έρωτας και η αγάπη κυριαρχούν αφού η ηρωίδα Κρίστα Μαρί είναι το αντικείμενο του πόθου (κρυφού ή φανερού) όλων.
Τι να πει κανείς για τους ηθοποιούς; Είναι όλοι τους σπουδαίοι με πρώτο μεταξύ ίσων τον Ούλριχ Μούχε στο ρόλο του ανέκφραστου λοχαγού της Στάζι Γκερντ Βίσλερ. Προσφέρει μια εντυπωσιακή εσωτερική ερμηνεία, για την οποία πήρε το βραβείο Α΄ ανδρικού ρόλου στα European Film Awards. Γεννημένος το 1953, εμφανίστηκε σε μία σειρά από ταινίες του καθεστώτος, για να ακολουθήσουν μετά την ένωση πρωταγωνιστικές ερμηνείες στις ταινίες του Μάικλ Χάνεκε «Benny’s Video», «Funny Games», «The Castle». Αξιοσημείωτη είναι και η ερμηνεία του ως γιατρού Μένγκελε στην ταινία του Κώστα Γαβρά «Amen».
Την μουσική έγραψε ο σπουδαίος συνθέτης Γκάμπριελ Γιάρεντ («Ο Άγγλος ασθενής», «Το ημερολόγιο ενός σκανδάλου») ενώ το φιλμ απέσπασε ακόμη τα βραβεία καλύτερης ταινίας , σκηνοθεσίας και σεναρίου στα European Film Awards 2006 ενώ τιμήθηκε με το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας στις βραβεύσεις της Ακαδημίας του 2007.
Οι Ζωές των Άλλων (The Lives of Others/Das Leben der Anderen, 2006)
Σκηνοθεσία: Φλόριαν Χέγκελ Φον Ντόνεσμαρκ
Πρωταγωνιστούν: Μαρτίνα Γκέντεκ, Ούλριχ Μούχε, Σεμπάστιαν Κοχ
Διάρκεια: 137΄
https://www.youtube.com/watch?v=1VX-Zmlul7I