Του Γιάννη Τοτονίδη
Αυτό το χρονικό διάστημα το iCineman δίνει βαρύτητα στα Βραβεία ΙΡΙΣ 2018. Στην κατηγορία “Μικρού Μήκους” υποψήφιες ήταν συνολικά 32 ταινίες. Αφού τις παρακολούθησα όλες μέσα από την ειδική πλατφόρμα που παρέχει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου στα μέλη της με τη χρήση συγκεκριμένων κωδικών, δύο από αυτές που ξεχώρισα είναι οι ταινίες «Καληνύχτα» και «Κατάψυξη».
«Καληνύχτα»: Ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε έχει καταστραφεί. Δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια σειρά ερείπια, ένας “κρανίου τόπος”. Όλοι πλέον προσπαθούν να επιβιώσουν με κάθε τρόπο και να αφήσουν πίσω τη ζωή που είχαν πριν από την καταστροφή. Όλοι, εκτός από τον Κώστα που αναζητά τη Βίκυ, προσπαθώντας να καταλάβει την αιτία του χωρισμού τους. Στην αναζήτηση του, θα έχει στο πλευρό του τον φίλο του Τάσο, ο οποίος προσπαθεί να τον εκπολιτίσει και να τον εκλογικέψει. Όμως, σε αυτόν τον κατεστραμμένο κόσμο, το μόνο που κρατάει τον Κώστα στα λογικά του, είναι η καψούρα του για τη Βίκυ. Κι όταν για τον Έλληνα υπάρχει καψούρα, η επιβίωση έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Πιο γρήγορα θα τον σκοτώσει ο καημός, παρά η πείνα και οι άλλοι άνθρωποι.
O Κερμίτσης είναι απόφοιτος του τμήματος Σπουδών Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του New York College. Από το 2008 σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους, ενώ το 2013 σκηνοθέτησε την πολυβραβευμένη πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, η οποία ανήκει στο είδος της επικής φαντασίας, «Τα Χρονικά του Δρακοφοίνικα: Αδάμαστος», ταράσσοντας τα στερεότυπα νερά της εγχώριας κινηματογραφίας. Το 2017 επανέρχεται στη γνώριμη φόρμα αφήγησης σε μικρή διάρκεια χρόνου και παρουσιάζει μια αλληγορική, μετα-αποκαλυπτική ταινία με ανύπαρκτο budget, ένα εντελώς ανεξάρτητο “do it yourself” μιούζικαλ, με στοιχεία νεο-ουέστερν και με πολύ λαϊκή μουσική υπόκρουση που εφαρμόζει τέλεια στο φιλμικό σώμα λειτουργώντας ανατρεπτικά και χιουμοριστικά. Οι διάλογοί του είναι αιχμηροί, φιλοσοφικοί, δηκτικοί, με έντονη κριτική διάθεση, ενώ οι μουσικές του επιλογές είναι άκρως ευφυείς και εμπνευσμένες.
Οι συνειρμοί είναι εμφανείς. Το καταστραμμένο τοπίο δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η σημερινή Ελλάδα της οικονομικής καταστροφής. Τριγύρω συναντάς ανά τακτά χρονικά διαστήματα άστεγους, καταρρακωμένους ανθρώπους, σωματικά και μεταφορικά. Αλλά, αν το δεις ακόμη βαθύτερα, αυτό το τοπίο επικρατεί και στην ανθρώπινη επαφή. Οι άνθρωποι είναι αποξενωμένοι και νοιάζονται για την προσωπική τους επιβίωση. Παρόλα αυτά όμως, το ανθρώπινο είδος “Έλληνας” συνεχίζει να κυνηγά την καψούρα του, όποια κι αν είναι αυτή (από συναισθηματική έως αθλητική) και μαθαίνει πώς να επιβιώνει σε έναν εχθρικό κόσμο. “Όταν καταστραφούν όλα και έχεις άπλετο χρόνο και χώρο, συνειδητοποιείς τι πραγματικά σε κινεί και τι σε βγάζει από τον λήθαργο…”. Η ταινία απέσπασε Τιμητική Διάκριση Σκηνικών, καθώς επίσης και τη διάκριση ΚΙΝΗΤΡΑ από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου στο 40ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας 2017. Ευχόμαστε στον Θάνο Κερμίτση καλή συνέχεια.
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Θάνος Κερμίτσης
Ηθοποιοί: Γιώργος Τριανταφυλλίδης, Τάσος Δέδες, Γιώργος Χουλιάρας, Νατάσα Εξηνταβελώνη
Φωτογραφία: Αντώνης Αποστόλου
Μοντάζ: Θάνος Κερμίτσης
Drone Cinematography: Ηλέκτρα Ποϊράζογλου
Σκηνικά, Κοστούμια: Βενετία Δεδεμάδη
Ήχος: Αντώνης Κουτελιάς
Μακιγιάζ, Ειδικά Εφφέ: Έλλη Κριαρά
Props: Κωστής Αντωνίνης
Παραγωγή: Βαρβάρα Κοντονή, Χρήστος Κυριακόπουλος
Διάρκεια: 35΄
«Κατάψυξη»: Ο Τάσος, ένας άντρας λίγο πάνω από τα 50, χωρισμένος με παιδί, ξαναπαντρεμένος, με καριέρα στην εμπορική διεύθυνση και στο marketing μεγάλων εταιριών, βρίσκεται εδώ και τρία χρόνια άνεργος. Είναι μεγάλος για μια νέα αρχή, αλλά και νέος για να παραιτηθεί. Οι σχέσεις του με τους κοντινούς του ανθρώπους δοκιμάζονται, ενώ η ψυχολογική του κατάσταση είναι οριακή. Ο στόχος του είναι ένας: να βγει από την “κατάψυξη”.
Και αυτή η μικρού μήκους ταινία εμπνέεται από την ελληνική κοινωνία. Από τότε που ξεκίνησε η “Κρίση”, η οικονομική αλλαγή επέφερε πολλές και ουσιώδεις αλλαγές στις ανθρώπινες σχέσεις. Παλαιότερα οι άνθρωποι ζούσαν μαζί. Τώρα πλέον είναι περισσότερο αποξενωμένοι, περισσότερο απομονωμένοι, περισσότερο “κατεψυγμένοι” συναισθηματικά. Οι μεταξύ τους σχέσεις δοκιμάζονται σε καθημερινή βάση. Άλλες έχουν συνεκτικότητα και αντέχουν, ενώ άλλες όχι. Σε αυτές τις συνθήκες κυριαρχεί μεγαλύτερη ένταση, λιγότερη υπομονή, λιγότερη κατανόηση και τα αλλοτινά θετικά συναισθήματα μετουσιώνονται σε αρνητικά. Ακόμη και στις συζυγικές σχέσεις! Η αυτοεκτίμηση μετασχηματίζεται σε έλλειψη αξιοπρέπειας, οι αντιστάσεις γίνονται ασθενέστερες και η προσπάθεια για πάλη ενάντια σε παρόμοιες καταστάσεις συχνά οδηγούν σε παραίτηση ή σε αυτοκαταστροφικές ενέργειες.
Ο τίτλος σαφώς είναι αλληγορικός. Ως “Κατάψυξη” εννοείται αφενός το επαγγελματικό τέλμα, το αδιέξοδο της ανεύρεσης εργασίας σε αυτήν την τόσο ιδιόρρυθμη ηλικία, όπου ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα μεγάλος για να ξεκινήσει μια νέα καριέρα, αλλά και πολύ νέος για να συνταξιοδοτηθεί ή να ζήσει σε βάρος άλλων (της συζύγου ή της μητέρας, όπως βλέπουμε στην ταινία να χαρτζιλικώνει συχνά τον άνεργο γιο της). Αφετέρου, συμβολίζει το οικονομικό “απόθεμα”, αλλά και το ψυχολογικό που έχουν λιγότερο ή περισσότερο οι άνθρωποι σήμερα που βιώνουν μια παρόμοια δύσκολη κατάσταση. Όπως τελειώνουν κάποια στιγμή οι τροφές που έχουμε στην κατάψυξη αν δεν τις ανανεώσουμε, έτσι τελειώνουν και οι αποταμιεύσεις μας. Αν δεν έχεις δουλειά, αν είσαι χωρισμένος και αδυνατείς να χαρτζιλικώσεις το παιδί σου, ισοπεδώνεσαι ψυχολογικά και μετατρέπεσαι (έτσι νοιώθεις) σε μυρμήγκι. Πολύ περισσότερο, αν η μητέρα και ο νέος σύντροφος/σύζυγος της μητέρας διαθέτουν οικονομική άνεση. Από την άλλη πάλι, εννοείται η δύσκολη κατάσταση που έχουμε περιέλθει όλοι μας, ωθώντας στην “κατάψυξη” τις όποιες σχέσεις μας.
Η ταινία καταγράφει το ψυχογράφημα του Τάσου, την επίμονη και ψυχοφθόρα προσπάθειά του να επανενταχθεί στο εργατικό δυναμικό, να αισθανθεί χρήσιμος, παραγωγικός, να κερδίσει το στοίχημα ζωής και να βγει από την “κατάψυξη”, χωρίς όμως να περάσει πρώτα από το στάδιο της “συντήρησης”. Γι’ αυτό, όταν ανακαλύπτει μια χαραμάδα φωτός γίνεται επίμονος, πιεστικός και με όλα τα εναπομείναντα ψυχικά αποθέματά του γκρεμίζει τα χωρικά όρια και μετατρέπει τη χαραμάδα αρχικά σε ρωγμή και στη συνέχεια σε πόρτα, για να ανοίξει διάπλατα και να διαβεί στη λεωφόρο της Ελπίδας.
Ο Δημήτρης Νάκος είναι διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου στον τομέα Φιλοσοφία του Κινηματογράφου. Έχει σπουδάσει, επίσης, Πολιτιστική Διαχείριση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Ιστορία, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος, ενώ επίσης έχει αναλάβει την παραγωγή πολλών ταινιών. Η «Κατάψυξη» απέσπασε τον “Αργυρό Διόνυσο” στο 40ο Φεστιβάλ Δράμας και τιμητική διάκριση Σεναρίου, για την ειλικρίνεια και την εκφραστική δεινότητα με την οποία πραγματεύεται το καίριο ζήτημα της ανεργίας. Ευχόμαστε στον Δημήτρη Νάκο το επόμενο βήμα να είναι μια μεγάλου μήκους ταινία.
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Νάκος
Ηθοποιοί: Ακύλλας Καραζήσης, Μαρία Σκουλά, Ξένια Καλογεροπούλου, Μαρία Καλλιμάνη, Προμηθέας Αλειφερόπουλος, Γιάννης Τσορτέκης, Δημήτρης Ξανθόπουλος, Nάνσυ Μπούκλη, Αναστάσης Γεωργούλας
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιάννης Φώτου
Μοντάζ: Πάνος Βουτσαράς
Ήχος: Βαγγέλης Ζέλκας
Σκηνογραφία: Κυριακή Τσίτσα
Κοστούμια: Boudoir Team (Σοφία Κοτσίκου, Κατερίνα Χαλιώτη, Τάσος Δήμας)
Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου
Παραγωγή: Φαίδρα Βόκαλη
Διάρκεια: 17΄
https://www.youtube.com/watch?v=YUf5Rh7lUjI
* Ο Γιάννης Τοτονίδης από μικρός αρέσκονταν στις εκρήξεις. Για να γλιτώσουν οι γονείς του την ανατίναξη του σπιτιού τους, τον έπεισαν να σπουδάσει Χημικός (απόφοιτος του Α.Π.Θ.). Η “εκρηκτικότητα” του ψυχισμού του τον ώθησε να ασχοληθεί με την 7η Τέχνη. Έγινε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών (ΕΕΣ), μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σκηνοθετών (F.E.R.A.), μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.) και μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI). Πρόσφατα έγινε και μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στο παρελθόν υπήρξε Μουσικός Παραγωγός και Επιμελητής Κινηματογραφικών Εκπομπών, καθώς επίσης και Τηλεοπτικός Παρουσιαστής Κινηματογραφικών Εκπομπών. Τελευταία πειραματίζεται με τη μαγειρική και προκαλεί μόνο γαστρονομικές εκρήξεις.